Bộ Thương mại Mỹ (DOC) mới đây đã ra quyết định cuối cùng của kỳ xem xét hành chính lần thứ 13 (POR 13) thuế chống bán phá giá (CBPG) cá tra phi lê đông lạnh nhập khẩu từ Việt Nam (giai đoạn từ 1-8-2015 đến 31-7-2016) với mức thuế tăng cao nhất từ trước đến nay. Trong đó, Công ty Cadovimex II Seafoods và Hoang Long Seafoods bị áp mức thuế cao ngất ngưởng, tới 7,74 đô la Mỹ/ki lô gam.

Mỹ vẫn là thị trường xuất khẩu cá tra lớn thứ hai của Việt Nam. Tính từ đầu năm đến ngày 13-3-2018, có 14 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu vào thị trường Mỹ với khối lượng khoảng 15.000 tấn, giá trị 57 triệu đô la Mỹ. Trong đó, riêng hai công ty Vĩnh Hoàn và Biển Đông chiếm đến 85% tổng lượng xuất khẩu. Ngoài ra, còn có Hùng Vương chiếm hơn 9%, Đông Phương chiếm gần 3% tổng lượng xuất khẩu. Mười doanh nghiệp xuất khẩu còn lại mỗi doanh nghiệp chiếm không đến 1% tổng lượng xuất khẩu.

Với mức thuế CBPG tăng cao như vậy, các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra của Việt Nam sẽ tiếp tục đối mặt với những khó khăn nhất định.

Cùng với đó, xuất khẩu cá tra Việt Nam còn chịu tác động của “Chương trình giám sát cá da trơn” của Mỹ. Điều này cũng làm suy giảm lượng xuất khẩu sang thị trường Mỹ. Theo chương trình này, từ ngày 2-8-2017, toàn bộ lô hàng cá da trơn của Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ phải chịu sự kiểm soát của Cục Kiểm dịch và an toàn thực phẩm. Việt Nam đã triển khai nhiều hoạt động nhằm đáp ứng yêu cầu của Bộ Nông nghiệp Mỹ cho công tác đánh giá tương đương cũng như tuyên truyền, hướng dẫn việc thực thi. Ngày 28-2-2018, Bộ Nông nghiệp Mỹ đã có văn bản chính thức về kết quả đánh giá dựa trên văn bản pháp lý, tài liệu có liên quan mà phía Việt Nam cung cấp. Theo đó, những quy định của Việt Nam là tương đương với quy định về bảo vệ sức khỏe cộng đồng đang được áp dụng tại Mỹ. Phía Mỹ sẽ tổ chức đoàn qua Việt Nam đánh giá thực tế thực thi những quy định quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm của cơ sở nuôi, nhà máy chế biến cá da trơn tại Việt Nam.

Tuy nhiên, với việc hai doanh nghiệp xuất khẩu sang Mỹ lớn nhất hiện nay là Vĩnh Hoàn và Biển Đông (tính trung bình trong năm 2017 và quí 1-2018 chiếm tới gần 80% tổng thị phần xuất khẩu sang thị trường Mỹ) vẫn tiếp tục được duy trì mức thuế có lợi 0 đô la Mỹ/ki lô gam và 0,19 đô la Mỹ/ki lô gam thì xuất khẩu cá tra sang thị trường Mỹ kỳ vọng sẽ không bị ảnh hưởng quá mạnh.

Cùng với đó, dự kiến trong tháng 3-2018, phía Mỹ sẽ chốt thời gian thanh tra thực địa cá da trơn Việt Nam sau khi công nhận tương đương về mặt hồ sơ mà bên phía Việt Nam đã gửi đi trước đó. Đây cũng sẽ là một trong những tín hiệu kỳ vọng tích cực cho cá tra sang thị trường Mỹ. Việt Nam đang là một trong ba quốc gia đủ điều kiện tiếp tục xuất khẩu cá da trơn vào thị trường Mỹ sau khi Chương trình thanh tra cá da trơn bắt đầu vào tháng 3-2016. Đặc biệt, kể từ tháng 8-2017, khi phía Mỹ kiểm tra 100% lô hàng cá tra xuất khẩu vào Mỹ, Việt Nam chưa có lô hàng nào bị cảnh báo.

Do vậy, theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), dự kiến kim ngạch xuất khẩu cá tra của Việt Nam trong năm 2018 sẽ đạt khoảng 1,85-2 tỉ đô la Mỹ.

Nguồn: Thời báo Kinh tế Sài Gòn Online