XK cá tra sang thị trường Mỹ và EU vẫn chìm dưới mức tăng trưởng âm, các DN chuyển hướng phát triển sang Trung Quốc - Hồng Kông và một số thị trường tiềm năng khác như: Brazil, Mexico, Ảrập Xêut.

DN chuyển hướng XK

Theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), tính đến hết tháng 11/2017, XK cá tra tiếp tục tăng trưởng chậm chạp với giá trị đạt 1,62 tỷ USD, tăng 5,3% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, giá trị XK sang thị trường Mỹ và EU vẫn chìm dưới mức tăng trưởng âm, các DN chuyển hướng phát triển sang Trung Quốc - Hồng Kông và một số thị trường tiềm năng khác như: Brazil, Mexico, Ảrập Xêut.

11 tháng đầu năm 2017, giá trị XK cá tra sang thị trường Trung Quốc - Hồng Kông đạt 373,3 triệu USD, tăng 37,9% so với cùng kỳ năm 2016, chiếm gần 23% tổng XK cá tra. Cho dù 3 tháng trở lại đây, tốc độ tăng trưởng XK cá tra sang thị trường này đã dần hạ nhiệt nhưng đây là thị trường XK lớn nhất của các DN Việt Nam trong năm nay.

Trên thực tế, Trung Quốc vừa là thị trường XK thủy sản khổng lồ trên thế giới vừa là thị trường có sức tiêu thụ mạnh mẽ không kém. Hơn nữa, khách hàng Trung Quốc mua đa dạng về sản phẩm với rất nhiều phân khúc trong thị trường. Với lợi thế có chung biên giới, Việt Nam có thể vận chuyển thủy sản cả đường bộ và đường biển trong thời gian và quãng đường ngắn sang Trung Quốc, thuận lợi cho hoạt động XK của DN. 

Tuy nhiên, Trung Quốc là thị trường nhập khẩu thiếu tính ổn định với những quy định về hải quan, kiểm dịch không rõ ràng và thường xuyên thay đổi. Do đó, có thể trong năm 2017, đây là thị trường cứu cánh cho DN cá tra Việt Nam nhưng rất khó dự đoán cho mức tăng trưởng tại thị trường này trong năm 2018.

Chỉ có 10/62 DN xuất khẩu cá tra vào Mỹ

Vốn là thị trường XK hàng đầu của DN cá tra Việt Nam, nhưng năm 2017, giá trị XK sang thị trường Mỹ lại sụt giảm trong nhiều tháng do hàng rào kỹ thuật và thương mại. Tính đến hết tháng 11/2017, giá trị XK sang thị trường Mỹ đạt 319,7 triệu USD, giảm 9,7% so với cùng kỳ năm trước.

Trong những năm gần đây, kết quả thuế Chống bán phá giá của các đợt xem xét hành chính đều ở mức cao, mới nhất, kết quả sơ bộ của đợt xem xét hành chính lần thứ 13 cao gấp 3 lần kết quả thuế của đợt xem xét hành chính lần thứ 12 và thậm chí tương đương mức thuế suất toàn quốc, khiến số lượng doanh nghiệp tham gia xuất khẩu vào thị trường này ngày càng giảm. Với 62 DN đăng ký xuất khẩu cá tra vào thị trường Mỹ nhưng thực tế chưa tới 10 DN tham gia xuất khẩu và chỉ có 3 DN xuất khẩu với sản lượng đáng kể.

Một số ít doanh nghiệp có được mức thuế suất thấp thì lại phải đối mặt với rào cản kỹ thuật là chương trình thanh tra cá da trơn Farm Bill. Kể từ ngày 2/8/2017, Cơ quan Kiểm dịch và an toàn thực phẩm Hoa Kỳ (FSIS) đã tiến hành kiểm tra an toàn thực phẩm và bao bì tất cả các lô hàng cá tra xuất khẩu vào Mỹ tại các I-house. Việc kiểm tra các lô hàng của FSIS khiến cho hoạt động xuất khẩu cá tra vào Mỹ của các doanh nghiệp gặp khó khăn do phát sinh chi phí và thời gian cho việc tái kiểm tra tại Mỹ.

Với sự linh hoạt của các DN,  XK cá tra không bị giảm quá sâu nhờ vào việc chuyển hướng linh hoạt và đẩy mạnh xuất sang một số thị trường tiềm năng như Brazil, Mexico, Ảrập Xêut. Kết thúc 11 tháng, giá trị XK cá tra sang 3 thị trường lần lượt đạt 93,8 triệu USD; 93,2 triệu USD và 50,2 triệu USD, tăng 69,2%; 21,9% và 7,1% so với cùng kỳ năm 2016. Riêng tháng 11/2017, giá trị XK cá tra sang 3 thị trường này đều tăng mạnh từ 10,6% - 78,5% so với cùng kỳ năm 2016.

Theo VASEP, năm 2017 là năm với nhiều rào cản tại các thị trường lớn đối với cá tra Việt Nam. Nhiều DN, đặc biệt là nhỏ phải sản xuất và XK cầm chừng hoặc thua lỗ. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm để các DN tái cấu trúc hoạt động kinh doanh, nâng cao chất lượng sản phẩm, phát triển các sản phẩm phù hợp với từng thị trường và yêu cầu của nhà NK. 

Nguồn: Viet Capital Securities