Khó khăn chung của thế giới khiến kim ngạch xuất khẩu hàng hóa nông lâm thủy sản giảm mạnh. Mặt hàng điện thoại không tăng trưởng cao như những năm trước… đã tác động mạnh đến kim ngạch xuất khẩu hàng hóa trong quý I/2019.  

Giá nông, lâm, thủy sản giảm mạnh

Theo Bộ Công Thương, kim ngạch xuất khẩu tháng 3/2019 ước đạt 22,4 tỷ USD, tăng 15,4% so với cùng kỳ. Tính chung quý I, tổng kim ngạch xuất khẩu ước đạt 58,51 tỷ USD, tăng 4,7% so với cùng kỳ năm trước.

Tính chung quý I, kim ngạch hàng hóa xuất khẩu quý I/2019 ước đạt 58,51 tỷ USD, tăng 4,7% so với cùng kỳ năm 2018. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 17,05 tỷ USD, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 41,46 tỷ USD. Sau 3 tháng, thặng dư thương mại đạt 536 triệu USD.

Ông Trần Thanh Hải – Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) chia sẻ, điểm nổi bật của hoạt động xuất khẩu sau quý I là tăng trưởng xuất khẩu của khối doanh nghiệp (DN) trong nước đã đạt 9,7%, cao hơn nhiều so với khối DN FDI (2,7%). Điều này cho thấy những nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh đã thực sự tác động và tạo thuận lợi cho sản xuất và hoạt động của DN.

Đi vào chi tiết, số liệu đưa ra cho thấy, nhóm hàng nhiên liệu, khoáng sản chỉ đạt khoảng 1,03 tỷ USD, giảm 9,7% so với cùng kỳ năm 2018.

Tiếp đến là sự sụt giảm của nhóm nông, lâm, thủy sản, đây là nhóm chiếm 9,56% trong tổng kim ngạch xuất khẩu, song cũng chỉ đạt khoảng 5,59 tỷ USD (tức là giảm 10,5% so với cùng kỳ năm trước).

Lý giải thêm, đại diện Bộ Công Thương cho biết, trong những tháng đầu năm 2019, xuất khẩu nhóm hàng nông, thủy sản gặp nhiều khó khăn do một số mặt hàng xuất hiện tình trạng cung vượt cầu, giá xuất khẩu giảm.
Thống kê cho thấy, kim ngạch xuất khẩu 7/9 mặt hàng trong nhóm này có sự sụt giảm trong quý đầu năm. Đơn cử, giá nhân điều giảm 20,9%, cà phê giảm 10%, hạt tiêu giảm 28%, gạo giảm 13,7%, cao su giảm 10,9%...
“Xuất khẩu quý I năm nay giảm, trong đó nông sản giảm rất mạnh cả về lượng và giá khiến mục tiêu đạt 40 - 43 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này của cả năm nay gặp nhiều khó khăn” ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ thị trường trong nước cho hay.

Theo đánh giá, quý I/2019, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam duy trì được đà tăng chủ yếu là nhờ vào nhóm hàng công nghiệp chế biến.

Cụ thể, nhóm hàng công nghiệp chế biến chiếm tới 83,8% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 49 tỷ USD, tăng 6,1% so với cùng kỳ năm 2018.

Trong đó, một số mặt hàng chủ lực trong nhóm hàng này duy trì tốc độ tăng trưởng khá cao so với cùng kỳ năm 2018 như: Hàng dệt may tăng 13,3%, ước đạt 7,3 tỷ USD; Máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 9,3%, đạt 6,93 tỷ USD; Giày dép các loại tăng 15,3%, đạt 3,98 tỷ USD…
Tuy nhiên, điện thoại và linh kiện – nhóm hàng XK chủ lực sau 3 tháng chỉ đạt 12 tỷ USD, giảm 4,3% so với cùng kỳ. Đây là những nguyên nhân tác động lớn đến con số XK chung của cả quý.

Ghi nhận từ quý 1 cho thấy, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch đạt 13 tỷ USD, tăng 26% so với cùng kỳ năm trước. Tiếp đến là thị trường EU đạt 10,2 tỷ USD, tăng 2,5%. Trung Quốc đạt 7,6 tỷ USD, giảm 7,4%.

Trong khi đó, thị trường ASEAN đạt 6,3 tỷ USD, tăng 6%. Nhật Bản đạt 4,7 tỷ USD, tăng 9,4%. Hàn Quốc đạt 4,7 tỷ USD, tăng 7,7% so với cùng kỳ năm ngoái.

Khó khăn sẽ tác động đến mục tiêu cả năm

Ở chiều ngược lại, nhập khẩu trong 3 tháng đầu năm ước đạt 57,98 tỷ USD, tăng 8,9% so với cùng kỳ năm 2018. Riêng khu vực kinh tế trong nước nhập 24,09 tỷ USD, tăng 13,4% còn khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 33,89 tỷ USD, tăng 6%.

Bộ Công Thương cho biết, chiếm 87,1% tổng kim ngạch hàng hóa nhập khẩu trong quý 1/2019 là các mặt hàng nguyên vật liệu trung gian phục vụ sản xuất trong nước hoặc gia công hàng xuất khẩu (nhóm hàng cần nhập khẩu), đạt 50,51 tỷ USD, tăng 6,7% so với cùng kỳ năm 2018.

Một số mặt hàng nhập khẩu nhiều trong quý 1/2019 gồm: máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 11,7 tỷ USD, tăng 12,2% so với cùng kỳ năm 2018.

Ngoài ra, kim ngạch nhập khẩu máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng tăng 15,1%, đạt 8,72 tỷ USD; Vải các loại tăng 6,4%, đạt 2,84 tỷ USD; Sắt thép các loại tăng 4,1%, đạt 2,83 tỷ USD…

“Hàng hóa nhập khẩu (NK) nhìn chung không có nhiều vấn đề đáng lo ngại, ngoại trừ NK mặt hàng ô tô dưới 9 chỗ tăng 18,8% so với cùng kỳ và gần tương đương con số NK của cả năm 2018. NK mặt hàng này đang tăng mạnh do các hiệp định đã ký kết giúp mức thuế thuế NK giảm mạnh, tạo thuận lợi cho NK ô tô. Bộ Công Thương đang tính đến việc xây dựng một hàng rào phòng vệ thương mại nếu như NK mặt hàng này tiếp tục tăng mạnh, gây ảnh hưởng đến sản xuất ô tô trong nước” - ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) thông tin.

Như vậy, trong tháng 3/2019, Việt Nam xuất siêu ước đạt 600 triệu USD. Còn tính chung cả quý 1 năm nay, Việt Nam xuất siêu 536 triệu USD, thấp hơn rất nhiều so với con số 2,7 tỷ USD của quý 1 năm trước.

Cũng theo thống kê thì khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 7,04 tỷ USD, ngược lại khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) xuất siêu 7,57 tỷ USD.

Kết quả này sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến kết quả xuất khẩu chung. Trong khi nhiều dự báo đưa ra cho thấy, tăng trưởng xuất khẩu quý 2 nhiều khả năng sẽ chậm lại so với cùng kỳ năm 2018 do sự suy giảm của thương mại toàn cầu, đặc biệt là những ảnh hưởng từ căng thẳng thương mại Mỹ - Trung Quốc là hai đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam.

Để đạt mức tăng trưởng 8% năm 2019, kim ngạch xuất khẩu cần đạt là 263 tỷ USD. Như vậy, xuất khẩu 9 tháng tiếp theo phải đạt khoảng 205 tỷ USD, tức là bình quân một tháng phải đạt khoảng 22,7 tỷ USD. Đây là một nhiệm vụ rất khó khăn đòi hỏi sự nỗ lực của các cấp, các ngành, doanh nghiệp trong bối cảnh kỳ vọng thương mại quốc tế diễn biến theo chiều hướng thuận lợi hơn.

Nhằm kịp thời có những giải pháp thúc đẩy xuất khẩu, ngày 13/3, Bộ Công Thương đã có công văn gửi các Bộ, ngành, địa phương để phối hợp đánh giá nguyên nhân suy giảm tăng trưởng xuất khẩu đối với các mặt hàng thuộc lĩnh vực quản lý của các Bộ, ngành qua đó dự báo xu hướng tăng trưởng sản xuất, xuất khẩu trong cả năm 2019… Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng tổ chức các đoàn đi làm việc trực tiếp với các địa phương để tháo gỡ khó khăn cho các dự án trọng điểm, thúc đẩy sản xuất và xuất khẩu.