Thế giới vẫn cần đến WTO, nơi đưa ra tiêu chuẩn vàng đối với thương mại tự do đa phương, nhưng nếu Mỹ không cam kết thương mại tự do, tổ chức sẽ không thành công.

Thật khó khăn trong những ngày này để thu hút sự quan tâm của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Bị kẹt trong vòng đàm phán nhiều năm mà không mang lại kết quả nào, tổ chức dường như đã tồn tại lâu hơn so với sự hữu ích của nó. Một cuộc họp lớn khác của các bộ trưởng thương mại đã kết thúc trong bế tắc tại Buenos Aires vào tuần trước. Bạn có thể sẽ tự hỏi: Tại sao phải bận tâm?

Câu trả lời là thương mại tự do, đứng thứ hai chỉ đứng sau chủ nghĩa tư bản, là động lực mạnh mẽ nhất của sự thịnh vượng đối với nền kinh tế mà thế giới từng thấy, và chính phủ các nước có thể sử dụng WTO để nâng cao chất lượng cuộc sống trên toàn cầu với sự lãnh đạo của Mỹ. Và đó là những gì họ làm trong những thập niên sau năm 1945. Tuy nhiên, nếu không có cam kết quốc tế về tự do thương mại, tổ chức này sẽ không còn phù hợp.

Nguyên tắc cốt lõi của WTO, và tổ chức tiền nhiệm của nó là Hiệp định chung về Thuế quan và Thương mại (GATT), là đôi bên cùng có lợi. Nói một cách đơn giản, cách tiếp cận này nhằm mục đích làm cho thương mại tự do khả thi về mặt chính trị. Quốc gia A sẽ tốt hơn nếu hạ thuế nhập khẩu, theo lý thuyết, sự thay đổi đó ít gặp trở ngại hơn nếu quốc gia B cũng giảm thuế.

Công thức này đã thành công rất lớn trong những thập niên đầu của GATT, chủ yếu là vì Mỹ đã háo hức muốn lãnh đạo thế giới đi theo xu hướng đó. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, niềm tin rằng tự do thương mại là một điều tốt đã dần suy yếu.

Ngày càng có nhiều chính phủ đang trở lại với chủ nghĩa thặng dư thương mại, một sự lập luận sai lầm rằng một quốc gia có được lợi nhuận từ thương mại chỉ khi xuất khẩu vượt nhập khẩu. Ngoài ra, một khi GATT và WTO thành công trong việc giảm thuế, tự do hóa thương mại trở nên phức tạp hơn và có nhiều vấn đề về chính trị, liên quan nhiều hơn đến các trở ngại về luật pháp, thay vì thuế tại biên giới.

Điều quan trọng nhất, sự hỗ trợ chính trị đối với thương mại tự do đã giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều năm. Mỹ vẫn giữ vị trí lãnh đạo, nhưng đang đi lệch hướng. Tổng thống Donald Trump mang tư tưởng chủ nghĩa thặng dư thương mại trong hình thức thuần túy nhất của nó là "xuất khẩu là tốt, nhập khẩu là xấu". Đại diện Thương mại của Mỹ, ông Robert Lighthizer đã bắt đầu cuộc họp tại Buenos Aires bằng sự hoài nghi đối với vai trò của WTO. Mỹ đã ngăn cản một tuyên bố khẳng định giá trị của thương mại đối với phát triển và đang tiến hành bổ nhiệm thẩm phán tới các tòa án giải quyết tranh chấp của WTO.

Trong khi đó, các chính phủ ở phần còn lại của thế giới đang đẩy mạnh các thỏa thuận song phương và khu vực, trái với các thoả thuận toàn cầu mà WTO có thể triển khai. Tùy thuộc vào chi tiết, các hiệp ước khu vực như Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) có thể rất giá trị, nhưng không phải là tiêu chuẩn vàng của thương mại tự do đa phương.

Đừng đổ lỗi cho WTO vì trạng thái tê liệt của nó. Tổ chức vẫn có thể là một công cụ mạnh mẽ đối với những chính phủ tin tưởng vào cạnh tranh quốc tế. Nếu không có niềm tin đó, cũng như không có sự tham gia và lãnh đạo của Mỹ, nó chắc chắn sẽ sụp đổ.