(Vụ Trung Quốc kiện EU ra WTO về các phương pháp EU áp dụng trong vụ điều tra chống bán phá giá đối với giầy mũ da Trung Quốc và Việt Nam)

Ngày 4/2/2010, Trung Quốc đã chính thức gửi yêu cầu tham vấn với EU về những phương pháp mà EU đã sử dụng trong vụ điều tra chống bán phá giá giầy mũ da Trung Quốc mà EU tiến hành năm 2005 cũng như điều tra cuối kỳ vừa kết thúc tháng 12/2009 vừa rồi. Tham vấn là thủ tục đầu tiên trong chuỗi các thủ tục trong khuôn khổ Cơ chế giải quyết tranh chấp trong WTO. Như vậy, Trung Quốc đã chính thức khởi xướng vụ kiện EU về vấn đề này ra WTO.

Đây là một sự kiện có nhiều tác động tới ngành da giầy Việt Nam do các nhà sản xuất, xuất khẩu giầy mũ da Việt Nam và Trung Quốc là đồng bị đơn trong cùng vụ EU điều tra và áp dụng biện pháp thuế chống bán phá giá đối với giầy mũ da năm 2005, gia hạn năm 2009 – đối tượng của vụ tranh chấp trong khuôn khổ WTO mà Trung Quốc khởi xướng này. Hơn nữa, trên thực tế, EU áp dụng chung các phương pháp tính toán cũng như có kết luận chung (với mức thuế chống bán phá giá như nhau) trong cùng các quyết định cho cả Việt Nam và Trung Quốc. Cụ thể, việc Trung Quốc khởi kiện EU đặt ra ít nhất 02 vấn đề với Việt Nam:

(i) Nếu Trung Quốc đã quyết định khởi kiện EU thì Việt Nam có nên khởi kiện EU cho vụ kiện tương tự không? (do những phương pháp mà EU sử dụng và bị Trung Quốc viện dẫn là trái với WTO cũng đồng thời là những phương pháp EU đã áp dụng cho các nhà xuất khẩu Việt Nam trong cùng vụ kiện);

(ii) Việt Nam có nên tham gia vào vụ kiện mà Trung Quốc khởi xướng chống lại EU với tư cách là bên thứ ba hay không (do Việt Nam có những quyền và lợi ích liên quan đến các vấn đề mà Trung Quốc tranh chấp với EU).

Báo cáo dưới đây của Hội đồng tư vấn về phòng vệ thương mại (Hội đồng TRC) của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam sẽ xem xét tổng thể các vấn đề về pháp lý, ngoại giao và các nội dung khác có liên quan của cả 02 khả năng nói trên để từ đó có khuyến nghị Chính phủ về cách thức hành động thích hợp trong vụ việc này vì lợi ích trực tiếp và lâu dài của doanh nghiệp ngành giầy dép cũng như của cả nền kinh tế. Báo cáo được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu của các thành viên TRC và tham khảo ý kiến nhiều chiều từ các chuyên gia, luật sư có nghiên cứu và kinh nghiệm sâu sắc về vụ việc này.

I. Tóm tắt về các sự kiện liên quan

1. Về vụ điều tra chống bán phá giá đối với giầy mũ da Trung Quốc và Việt Nam (Sự kiện gốc cho vụ tranh chấp EU- Trung Quốc trong WTO)

- Ngày 30/5/2005: Liên đoàn công nghiệp giầy EU (đại diện 40% nhà sản xuất giầy mũ da) nộp đơn yêu cầu điều tra chống bán phá giá đối với giầy mũ da Trung Quốc và Việt Nam

- Ngày 7/7/2005: EC chính thức khởi xướng điều tra giầy mũ da Trung Quốc và Việt Nam Sản phẩm bị điều tra:

Một số nhóm sản phẩm giầy mũ da có mã CN 8 số bắt đầu bằng 6403

Giai đoạn điều tra phá giá: 1/4/2004-31/3/2005

Giai đoạn điều tra thiệt hại: 1/1/2001-31/3/2005

Nước thay thế được lựa chọn: Braxin

- Ngày 23/3/2006: EC ra kết luận sơ bộ (Quyết định số 553/2006) khẳng định giầy mũ da nhập khẩu từ Việt Nam và Trung Quốc bán phá giá gây thiệt hại cho ngành sản xuất nội địa EU

Mức thuế tạm thời cho tất cả các nhà xuất khẩu Việt Nam: 16.8%

Mức thuế tạm thời cho tất cả các nhà xuất khẩu Trung Quốc: 19.4%

- Ngày 6/10/2006: EC ra kết luận cuối cùng (Quyết định số 1472/2006) khẳng định giầy mũ da nhập khẩu từ Việt Nam và Trung Quốc bán phá giá gây thiệt hại cho ngành sản xuất nội địa EU

Mức thuế chính thức đối với tất cả các nhà sản xuất Việt Nam: 10%

Mức thuế chính thức đối với tất cả các nhà sản xuất Trung Quốc: 16.5% (trừ công ty Golden Step 9.7% do được hưởng quy chế nền kinh tế thị trường)

Biện pháp thuế có hiệu lực trong 2 năm.

- Ngày 3/10/2008: EC quyết định khởi xướng điều tra rà soát cuối kỳ đối với biện pháp thuế nêu trên (theo Đơn yêu cầu của Liên đoàn công nghiệp giầy EU)

- Ngày 30/12/2009: Trên cơ sở kết luận rằng việc chấm dứt biện pháp thuế chống bán phá giá vào thời điểm này có thể khiến cho hiện tượng bán phá giá gây thiệt hại đáng kể cho ngành sản xuất nội địa tái diễn, EC ra quyết định gia hạn biện pháp thuế chống bán phá giá đối với Trung Quốc và Việt Nam thêm 15 tháng kể từ 1/2010 (Quyết định 1294/2009).

2. Về Đơn yêu cầu tham vấn của Trung Quốc đối với EU (DS405)

Ngày 4/2/2010, Trung Quốc chính thức gửi Đơn yêu cầu tham vấn cho EU về những biện pháp và quy định mà EU sử dụng trong vụ điều tra chống bán phá giá (gốc và rà soát) đối với giầy mũ da Trung Quốc. WTO thông báo về vụ việc này ngày 8/2/2010 – với mã vụ tranh chấp là DS405.

Về nội dung, Trung Quốc khởi kiện EU về các nội dung sau:

(i) Điều 9.5 Quy định cơ bản của EU về chống bán phá giá vi phạm quy định của Hiệp định về chống bán phá giá của WTO (ADA)

Cụ thể, Điều 9.5 Quy định EU chỉ cho phép tính thuế suất riêng cho những nhà xuất khẩu nước ngoài đáp ứng các tiêu chí nhất định của EU (nếu không thỏa mãn thì phải chịu mức thuế suất chung) trong khi ADA yêu cầu tất cả các nhà sản xuất nước ngoài đều có quyền được tính thuế suất riêng trừ trường hợp có quá nhiều nhà xuất khẩu.

(ii) Quyết định áp thuế chống bán phá giá chính thức đối với giầy mũ da Trung Quốc của EC (Quyết định số 1472/2006) vi phạm các quy định của ADA, GATT 1994 và cam kết gia nhập WTO của Trung Quốc ở các điểm kỹ thuật chi tiết

Các vi phạm mà Trung Quốc viện dẫn thuộc các nhóm:

- Vi phạm nguyên tắc về điều kiện hưởng thuế suất riêng và Quy chế nền kinh tế thị trường;

- Vi phạm nguyên tắc lựa chọn và tính toán liên quan đến nước thay thế (Braxin)

- Vi phạm các quy định trong xác định sản phẩm tương tự - Vi phạm các nguyên tắc trong xác định thiệt hại và mối quan hệ nhân quả

- Vi phạm các nguyên tắc minh bạch (tiếp cận chứng cứ, tiếp cận thông tin không mật, xử lý các phản hồi…)

- Vi phạm nguyên tắc phân biệt đối xử (do mức thuế suất áp cho giầy mũ da Trung Quốc cao hơn mức áp dụng cho giầy mũ da Việt Nam).

(iii) Quyết định gia hạn thuế chống bán phá giá đối với giầy mũ da Trung Quốc của EC (Quyết định 1294/2009) vi phạm các quy định của ADA và GATT 1994 ở các điểm kỹ thuật chi tiết

Các vi phạm mà Trung Quốc viện dẫn thuộc các nhóm:

- Không đảm bảo việc xem xét tính chính xác và đầy đủ của yêu cầu gia hạn;

- Chọn mẫu không phù hợp, không mang tính đại diện;

- Vi phạm nguyên tắc minh bạch (quyền tiếp cận thông tin, công khai thông tin, lý giải tại sao không chấp nhập/chấp nhận lập luận của các bên…).

Tải tài liệu
Recommendation 9 - DS China-EU