Các biện pháp phòng vệ thương mại được coi là các ngoại lệ đặc biệt trong khuôn khổ pháp luật thương mại quốc tế cho phép các nước thành viên không tuân theo lộ trình cam kết giảm thuế nhằm bảo vệ ngành sản xuất trong nước với các điều kiện cụ thể. Trong số đó, biện pháp tự vệ được coi là một van cứu hộ khẩn cấp được áp dụng khi ngành sản xuất trong nước chịu thiệt hại nghiêm trọng do hàng hóa nhập khẩu gia tăng. Vì là một van cứu hộ áp dụng khi không có hành vi cạnh tranh không lành mạnh, biện pháp tự vệ có các điều kiện khắt khe trong chứng minh thiệt hại của ngành sản xuất trong nước và mức độ, thời hạn áp dụng cũng hạn chế hơn so với biện pháp chống bán phá giá và biện pháp chống trợ cấp. Với những hạn chế nhất định, trên thực tiễn, biện pháp tự vệ không phải là một biện pháp phòng vệ thương mại được ưu tiên áp dụng.

                                                                                                      Nguồn : Thống kê của WTO  

Thông qua bảng thống kê, có thể thấy rằng số lượng biện pháp tự vệ và số lượng biện pháp chống trợ cấp là rất thấp so với số lượng các vụ việc chống bán phá giá. Tuy nhiên, xu hướng điều tra áp dụng các biện pháp tự vệ trong 09 tháng đầu năm năm 2019 đã có sự thay đổi rõ nét. Số lượng các vụ việc tự vệ có sự gia tăng so với các năm trước đó. Trong vòng 9 tháng, các nước Thành viên WTO đã tiến hành khởi xướng điều tra tổng cộng 27 vụ việc tự vệ. Đây là số lượng vụ việc cao nhất trong 15 năm trở lại đây và với xu hướng hiện tại, số lượng vụ việc có thể vượt ngưỡng vụ việc tự vệ cao nhất đã từng đạt được vào năm 2002 (34 vụ).

Số lượng vụ việc khởi xướng điều tra áp dụng biện pháp tự vệ

9 tháng đầu năm 2019

Hầu hết các quốc gia tiến hành khởi xướng điều tra áp dụng biện pháp tự vệ là các Thành viên đang phát triển, lựa chọn việc áp dụng biện pháp tự vệ do chỉ cần chứng minh về việc có sự gia tăng nhập khẩu và thiệt hại nghiêm trọng của ngành sản xuất trong nước. Trong đó, Madagasca là nước có số vụ việc khởi xướng điều tra tự vệ nhiều nhất với 06 vụ việc. Đáng chú ý là Cơ quan điều tra nước này mới bắt đầu khởi xướng các vụ điều tra đầu tiên vào năm 2018 (03 vụ việc). Trường hợp của Madagasca rất giống với Việt Nam những năm 2011, 2012. Khi đó, vụ việc tự vệ thứ 2 được khởi xướng kéo theo số lượng vụ việc các biện pháp phòng vệ thương mại gia tăng rất nhanh. Đến nay, Tổng số vụ việc phòng vệ thương mại do Việt Nam tiến hành khởi xướng đến gần 20 vụ việc.

Với sự tích cực và chủ động của nhiều quốc gia trước nay ít khởi xướng điều tra áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại nói chung, biện pháp tự vệ nói riêng, có thể nhận thấy rằng trong thời gian tới, số lượng vụ việc phòng vệ thương mại sẽ gia tăng mạnh mẽ.

Nguồn: Cục Phòng vệ thương mại