Tháng 5 vừa qua chứng kiến rất nhiều biến động lớn trong nền kinh tế thế giới với các động thái đe dọa thuế quan giữa các cường quốc kinh tế. Sự leo thang của Mỹ-Trung khiến nhiều quốc gia lo lắng nhưng cũng có tiếng “thở phào nhẹ nhõm” ở Berlin, Tokyo và Seoul khi chính quyền Mỹ tuyên bố trì hoãn thêm 180 ngày quyết định cuối cùng về việc áp thuế toàn cầu đối với các sản phẩm ô tô.

Hầu hết các nhà quan sát cho rằng sự chậm trễ này là mong muốn từ phía chính quyền nhằm tránh căng thẳng leo thang với các đối tác thương mại quan trọng trong khi căng thẳng với Trung Quốc đang cao trào.

Giao dịch về ô tô có giá trị thương mại rất lớn, tổng xuất khẩu ô tô toàn cầu đạt 744,7 tỷ USD là con số đáng kinh ngạc trong năm 2018. Đây là loại sản phẩm lớn thứ ba trên toàn thế giới, chỉ sau dầu thô và dầu mỏ tinh chế. Bảy nhà xuất khẩu ô tô hàng đầu – và là những người sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi thuế quan ô tô trả đũa là: Đức, Nhật Bản, Mỹ, Mexico, Anh, Canada và Hàn Quốc. Trong khi tình trạng bế tắc thương mại Mỹ-Trung được coi là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với sự ổn định của hệ thống thương mại toàn cầu trong nhiều thập kỷ, nó chủ yếu liên quan đến hai nhân vật chính, và tác động đối với các nước thứ ba chủ yếu là thiệt hại tài sản thế chấp. Việc áp thuế quan ô tô toàn cầu thực sự có thể có tác động sâu sắc hơn và cuối cùng chứng tỏ sự gián đoạn nhiều hơn, khi nhiều quốc gia - một số quốc gia thương mại hàng đầu trên thế giới - bị lôi kéo trực tiếp.

Sự gián đoạn gây ra bởi việc áp dụng ban đầu của thuế ô tô Mỹ (dự kiến ​​sẽ nằm trong phạm vi 25%) sau đó sẽ được nhân lên bởi các hành động trả đũa được thực hiện bởi các nước xuất khẩu ô tô hàng đầu. Những thứ này sẽ tấn công không chỉ ngành công nghiệp ô tô Mỹ mà các ngành khác có thể gây ra thiệt hại tối đa, cả về kinh tế và chính trị. Giả sử, nếu Mỹ vẫn tiến đến áp thuế quan ô tô, khu vực nông nghiệp đang bị tổn thương của Mỹ (cùng với các lĩnh vực dễ bị tổn thương khác) sẽ tiếp tục bị tổn thương lần nữa. Khi đánh giá tác động tiềm tàng từ thuế quan ô tô, các nhà phân tích hướng tới các hãng xe nổi tiếng như BMW, Toyotas và Hyundais. Các công ty này và các quốc gia Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc là những nhà cung cấp xe hơi nước ngoài lớn ở Mỹ. Cuộc điều tra ô tô không chỉ bao gồm xe cơ giới hoàn chỉnh, mà còn cả phụ tùng ô tô. Và mặc dù Trung Quốc không có ngành công nghiệp ô tô bản địa mạnh mẽ cung cấp xe Trung Quốc thành phẩm cho Mỹ với số lượng đáng kể, nhưng nước này có một trong những ngành công nghiệp phụ tùng ô tô lớn nhất thế giới.

Trên thực tế, Trung Quốc là một công ty lớn trong chuỗi cung ứng ô tô toàn cầu và xuất khẩu hơn 20 tỷ USD mỗi năm phụ tùng ô tô sang Mỹ. Do đó, thuế quan ô tô toàn cầu cũng sẽ tác động mạnh đến Trung Quốc, làm phức tạp thêm giải pháp cho các vấn đề thương mại đang được đàm phán song phương giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Không giống như thuế quan Mục 232 đối với các sản phẩm thép và nhôm, được các ngành công nghiệp Mỹ ủng hộ rộng rãi, thuế quan ô tô hoàn toàn không được ngành công nghiệp Mỹ trong nước ủng hộ. Hiệp hội các nhà sản xuất thiết bị và động cơ Mỹ đã chỉ ra rằng, đó là báo động và thuế quan tiềm năng gây mất tinh thần và chỉ ra rằng các mức thuế đó sẽ khiến việc làm gặp rủi ro, tác động đến người tiêu dùng và làm giảm đầu tư của Mỹ có thể khiến nước Mỹ bị chậm lại cả thập kỷ. Phân tích độc lập chỉ ra rằng thuế quan - nếu được chuyển hoàn toàn cho người tiêu dùng - có thể tiêu tốn 2 triệu doanh số bán ô tô hàng năm, hơn 10% giá trị giao dịch hàng năm.

Các nhà lãnh đạo của Quốc hội Mỹ và các thành viên của cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa cũng đang phản đối thuế quan ô tô toàn cầu. Do đó, đây sẽ là một biện pháp bảo hộ rộng rãi đặt ra nhiều câu hỏi hơn và có khả năng thúc đẩy phản ứng từ các quốc gia khác. Cuộc điều tra ô tô theo Mục 232 củng cố một thành phần quan trọng trong cách tiếp cận chính sách thương mại của chính quyền Mỹ là việc sử dụng thuế quan trừng phạt - hoặc đe dọa thuế quan trừng phạt - làm đòn bẩy cho các đối tác thương mại bước vào đàm phán hạn ngạch cứng hoặc hạn ngạch mềm đối với mức xuất khẩu của họ trong các loại sản phẩm cụ thể.

Xét cho cùng, lĩnh vực ô tô toàn cầu đang đầy rẫy những chính sách phân biệt đối xử và phân biệt thị trường đã thách thức giải quyết thông qua các công cụ thông thường. Cần thừa nhận rằng cách tiếp cận như vậy thể hiện một sự thay đổi cơ bản các nguyên tắc mà hệ thống thương mại toàn cầu hiện tại được thiết lập. Thời hạn của chính sách thương mại Mỹ thay đổi theo chính quyền hiện tại, độ trễ 180 ngày là một khoảng thời gian rất dài. Bối cảnh thương mại toàn cầu, cùng với các mối quan hệ thương mại song phương riêng lẻ với các đối tác thương mại bị ảnh hưởng nhất, có thể khác biệt đáng kể trong 180 ngày. Hoàn toàn có thể đạt được các thỏa thuận để giảm thuế ô tô với các đối tác thương mại chính trong thời gian sơ bộ này. Nhưng có một điều rõ ràng: nếu Mỹ tiếp tục tiến đến áp thuế quan ô tô toàn cầu, cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung cuối cùng có thể được coi là một sự khởi động cho cuộc chiến thương mại thực sự với thuế quan ô tô.