Theo Vụ Xuất nhập khẩu (XNK) Bộ Công Thương, trong những ngày đầu tháng 2/2009, nhiều mặt hàng xuất khẩu đang có dấu hiệu hồi sinh về giá, trong đó đáng kể nhất là một số mặt hàng nông sản, thuỷ sản và cả dệt may. Theo đó, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo ký được hợp đồng xuất khẩu gần 900.000 tấn, đây là mức cao nhất trong những tháng đầu năm (tháng 1, 2) mà nhiều năm trước chưa đạt được. Đáng chú ý là hợp đồng xuất khẩu gạo cả năm đối với Philippines, với số lượng lên đến 1,5 triệu tấn đã hoàn tất thủ tục. Cà phê cũng đang có những khởi sắc sau nhiều tháng giá sụt giảm ghê gớm. Ngay trong tháng đầu năm, giá cà phê XK tuy vẫn đạt thấp so với cùng kỳ năm 2008 nhưng đã tăng lên khoảng 1.505- 1.520 USD/tấn, tăng trung bình khoảng 70 USD/tấn.

Các doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản cũng ký được nhiều hợp đồng xuất khẩu, trong đó tỉnh Cà Mau cao nhất, với 45 triệu USD trong tháng 1, tăng 25% so với cùng kỳ.

Đối với ngành Dệt may, hiện các doanh nghiệp có thương hiệu như May Việt Tiến, May 10, May Nhà Bè đã có đủ đơn hàng đến hết quý 1, thậm chí đã có đơn hàng đến tháng 6 năm nay.

Tuy nhiên, theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam, dù khá hơn dự báo nhưng xuất khẩu 2 tháng đầu năm đã giảm tới 30% so với cùng kỳ.

Vẫn chưa hết khó

Mặc dù đã có tín hiệu hồi sinh, nhưng theo đánh giá của các chuyên gia, tình hình xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2009, đặc biệt lĩnh vực nông sản, vẫn còn rất nhiều chông gai.

Ngày 10/2, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng Bộ Công Thương phối hợp tổ chức họp với các doanh nghiệp, hiệp hội ngành nghề nông, lâm, thủy, hải sản với mục đích tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, đẩy mạnh xuất khẩu.

Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Cao Đức Phát cho rằng: Trong bối cảnh khó khăn do khủng hoảng kinh tế thế giới hiện nay, các ngành hàng càng phải tập trung giảm giá thành, nâng cao chất lượng sản phẩm nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam.

Bộ trưởng Phát khẳng định: Đối với các kiến nghị về vốn hỗ trợ tạm trữ cà phê, cao su, xây dựng các kho ngoại quan, kho lúa, Thủ tướng đã có chủ trương khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi, còn lại là vấn đề doanh nghiệp cần có đề án cụ thể sớm trình các Bộ.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Thành Biên, vấn đề hiện nay của các doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu không phải là nguồn lao động, vốn, lãi suất, cơ chế mà cái khó bây giờ chính là làm thế nào khách hàng mua hàng của chúng ta.

Sau sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Bộ Công Thương đã triển khai một loạt các biện pháp hỗ trợ khó khăn cho doanh nghiệp trong đó đã phê duyệt chương trình xúc tiến thương mại đợt 1 cho doanh nghiệp. Năm 2009 được đánh giá là năm thị trường nằm trong tay người mua, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp xúc tiến thương mại đợt 2, Bộ sẽ phê duyệt sớm trong tháng 2 và tháng 3 để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị, chương trình xúc tiến thương mại đợt 2 Bộ Công Thương ưu tiên cho các chương trình tạo đơn hàng mới, hợp đồng mới.

Theo sát để dự báo

Theo các chuyên gia kinh tế, một trong những thành công của điều hành là có được những dự báo chính xác.

Trong một cuộc giao ban trước đó, Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng yêu cầu, nếu như trước đây, những con số thống kê, diễn biến tình hình hoạt động XNK thường được thống kê và thông báo vào dịp cuối tháng, nhưng trong bối cảnh hoạt động xuất khẩu cực kỳ khó khăn, đầy biến động và nhạy cảm như hiện nay thì việc theo dõi, nắm sát mọi diễn biến từng ngày, tuần của các cơ quan quản lý là điều cực kỳ quan trọng.

Đối với các mặt hàng xuất khẩu đang có chiều hướng thuận lợi, sự ấm lên về giá tuy đem lại sự lạc quan cho hoạt động xuất khẩu nhưng đồng thời cũng còn là một thử thách nặng nề đối với công tác dự báo và điều hành xuất khẩu.

Rút kinh nghiệm từ năm 2008, các cơ quan chức năng cần phải theo sát diễn biến giá cả, “cung- cầu” trên thế giới, thống kê chi tiết con số sản lượng, các hợp đồng ký kết… để giúp lãnh đạo Bộ có những tham mưu chính xác cho Chính phủ đưa ra các chính sách điều hành xuất khẩu phù hợp với thị trường nước ngoài cũng như nguồn cung trong nước.