Với kim ngạch xuất khẩu đạt 58 tỷ USD và nhập siêu khoảng 16,9 tỷ USD trong 11 tháng qua, "con đường" xuất nhập khẩu năm 2008 cho thấy có nhiều ngả rẽ bất ngờ... Chưa có năm nào kế hoạch xuất nhập khẩu lại liên tục điều chỉnh như năm nay và "con đường" tiến tới mục tiêu lại gặp nhiều gập ghềnh và bất ngờ đến thế. Kế hoạch xuất khẩu 59,25 tỷ USD hàng hóa được đề ra từ cuối năm 2007 có nguy cơ không thành hiện thực khi liên tục trong 4 tháng đầu năm, hầu hết các mặt hàng xuất khẩu chủ lực gặp khó và tăng trưởng chậm chạp, không tháng nào xuất khẩu đạt nổi mức bình quân 5 tỷ USD/tháng.

 "Con đường" xuất khẩu gập ghềnh

Chưa có năm nào kế hoạch xuất nhập khẩu lại liên tục điều chỉnh như năm nay và "con đường" tiến tới mục tiêu lại gặp nhiều gập ghềnh và bất ngờ đến thế. Kế hoạch xuất khẩu 59,25 tỷ USD hàng hóa được đề ra từ cuối năm 2007 có nguy cơ không thành hiện thực khi liên tục trong 4 tháng đầu năm, hầu hết các mặt hàng xuất khẩu chủ lực gặp khó và tăng trưởng chậm chạp, không tháng nào xuất khẩu đạt nổi mức bình quân 5 tỷ USD/tháng.

Thế nhưng, bắt đầu từ tháng 5, "gió đã đổi chiều" trên thị trường, giá một loạt các loại nhiên liệu và thực phẩm như dầu thô, than đá, cao su, gạo, cà phê... đột ngột tăng mạnh và "sốt" nóng đến tận tháng 7. "Cánh diều" xuất khẩu gặp gió bay cao khi kim ngạch xuất khẩu tăng dần từng tháng và lần đầu tiên trong lịch sử xuất khẩu của Việt Nam đạt hơn 6 tỷ USD/tháng.

Với điểm tựa này, kế hoạch xuất khẩu đã được Chính phủ điều chỉnh lên mức tăng 25% so với mức thực hiện của năm trước (đạt khoảng 62 tỷ USD). Tuy nhiên, thời điểm đó ngành công thương nhận định, cơn sốt giá sẽ còn kéo dài và gặp thuận lợi ở nhiều thị trường cùng với sự nỗ lực của ngành nên kim ngạch xuất khẩu có thể đạt 64 tỷ USD.

Nhưng một lần nữa thị trường lại xoay chiều, khi cuộc khủng hoảng tài chính ở Mỹ lan ra toàn thế giới, chính sách thắt chặt tiền tệ, kiềm chế lạm phát và nhập siêu, biến động tỷ giá trở thành những gánh nặng "đè vai" xuất khẩu. Giá các mặt hàng xuất khẩu giảm dần, giá gạo tháng 11 chỉ còn chưa đầy 1/3 so với mức giá đầu tháng 7, giá dầu thô cũng chỉ còn trên 1/3.

Dù trong tháng 11, lượng dầu thô xuất khẩu tăng 6,2% so với tháng trước nhưng kim ngạch chỉ đạt 505 triệu USD, giảm 24,5% do giá dầu thế giới liên tục giảm mạnh. Chính sự giảm giá của mặt hàng này là nguyên nhân khiến tình trạng xuất khẩu của Việt Nam giảm liên tục trong 3 tháng qua. Không những thế, kim ngạch xuất khẩu thủy sản cũng giảm xuống còn 460 triệu USD trong tháng 11 so với 474 triệu USD trong tháng 10, xuất khẩu gạo chỉ còn 130 triệu USD so với 144 triệu USD và than đá 100 triệu USD so với mức 118 triệu USD.

Bộ Công Thương nhận định tình hình khó khăn sẽ còn kéo dài sang năm 2009 nên khó có khả năng kim ngạch xuất khẩu tháng 12 sẽ đột phá lên mức 6 tỷ USD và do đó mục tiêu 64 tỷ USD trong năm nay khó trở thành hiện thực. Dự báo mức kim ngạch xuất khẩu trong tháng 12 chỉ đạt khoảng 4,7- 4,9 tỷ USD, đưa kim ngạch xuất khẩu cả năm đạt khoảng 62,8 tỷ USD, tăng 29,3% so với năm trước.

Nhập siêu: Không chủ quan

Theo Bộ Công thương, trong tháng 11, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của cả nước theo đà giảm mạnh và chỉ đạt 5,3 tỷ USD so với mức 5,7 tỷ USD của tháng 10. Tính đến hết tháng 11, tổng kim ngạch nhập khẩu ước đạt 75,4 tỷ USD và nhập siêu đang ở mức 16,9 tỷ USD.

Tháng 11 là tháng thứ 6 liên tiếp nhập siêu đã được kiềm chế ở mức dưới 1 tỷ USD. Mức nhập siêu bình quân 1 tháng của thời gian từ tháng 6 đến tháng 10 là 19,7%, hay chưa bằng 1/5 của thời gian từ tháng 1 đến tháng 5. Với tình hình này, mức nhập siêu cả năm 2008 sẽ thấp hơn mức kế hoạch đề ra từ cuối năm trước.

Tuy nhiên, Bộ Công Thương vẫn cho rằng không nên chủ quan với tình hình đạt được bởi thị trường đang xuất hiện nhiều yếu tố làm gia tăng nhập khẩu trong thời gian tới, kéo theo mức tăng nhập siêu.

Năm 2009 ẩn chứa nhiều bất ngờ

Theo ông Lê Xuân Dương, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ xuất khẩu, Cục Xúc tiến Thương mại của Bộ Công Thương, mức tiêu dùng của Mỹ đang xuống rất thấp do người Mỹ tính toán kỹ hơn trước khi quyết định mua một mặt hàng nào đó. Thống kê của Bộ Công thương cho thấy, trong 9 tháng qua, xuất khẩu sang Mỹ tăng hơn 17% so với cùng kỳ năm trước trong khi con số này của năm 2007 là tăng hơn 20%.

Tham tán Thương mại Việt Nam tại Pháp, Phạm Xuân Yên cũng dự báo mặt hàng giày dép của Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn khi vào thị trường này. Sức mua của thị trường Pháp trong năm 2008 chỉ tăng 0,7% thay vì 3,3% như năm 2007. Ngoài bất lợi do xu hướng chung, giày dép của Việt Nam còn gặp bất lợi do Liên minh châu Âu (EU) áp thuế chống bán phá giá và không cho hưởng GSP từ năm 2009. Với những điểm bất lợi như trên, ước tính kim ngạch xuất khẩu giày dép của Việt Nam vào thị trường Pháp trong năm nay chỉ đạt khoảng 370-395 triệu euro, giảm 7-8% so với năm 2007.

Ông Trần Trung Thực, Tham tán Thương mại tại Bỉ và EU thì cảnh báo, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam vào Bỉ trong 6 tháng đầu năm 2008 chỉ đạt 316,6 triệu euro, giảm 12,56% so với cùng kỳ. Có những mặt hàng kim ngạch giảm rất mạnh như va li, túi xách, túi kéo giảm tới hơn 50%. Theo ông Thực, trong năm 2009, nhập khẩu hàng hóa Việt Nam vào EU qua Bỉ sẽ giảm khoảng 15-40% so với năm 2008, tùy thuộc vào mức độ khủng hoảng trong thời gian tới.

Tại các doanh nghiệp, khó khăn xuất khẩu trong năm tới càng trở nên rõ ràng khi đơn hàng liên tục sụt giảm. Tổng Giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) Vũ Đức Giang cho biết ngành dệt may đang thiếu đơn hàng do các nhà nhập khẩu nước ngoài đã cắt giảm tới 25-30% so với cùng kỳ năm ngoái. Không chỉ cắt giảm về số lượng, các đơn hàng ký từ tháng 11 và 12/2008 trở đi cũng phải giảm giá 5-10% so với trước.

Ngoài ra, các nhà nhập khẩu cũng chủ động đề nghị thương thảo hợp đồng từng quý, thay vì lúc trước có thể xây dựng hoàn chỉnh kế hoạch đặt hàng xuyên suốt cả năm. Ngành thủy sản tuy không bị cắt đơn hàng như dệt may nhưng lại bị khách hàng “nợ” tới 30 - 40% tiền hàng.

Theo Bộ Công Thương, sức ép từ cuộc khủng hoảng tài chính Mỹ lên xuất khẩu trong năm 2008 không mạnh như năm 2009, khi cuộc khủng hoảng này đang lan rộng ra toàn cầu khiến nhu cầu tiêu dùng của thế giới bị thu hẹp lại đồng nghĩa với sức ép cạnh tranh ngày càng trở nên căng thẳng. Do đó, năm 2009, Bộ Công Thương dự kiến mức tăng trưởng xuất khẩu khoảng 18% so với năm 2008. Trong khi dự kiến tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu năm 2008 là 33% so với năm 2007.

Tuy nhiên, cũng như năm 2008, năm mới 2009 cũng đang ẩn chứa nhiều bất ngờ khi liên tục từ giữa tháng 11 đến nay, nhiều thông tin tốt mở ra những cơ hội mới cho các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam. Ngân hàng Eximbank đã hạ lãi suất cho vay xuống còn 7,5% đối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, đồng nghĩa với "tảng băng" tín dụng đã "dần tan".

Việc ngân hàng tiếp tục cho vay ưu đãi khi thu mua lúa gạo xuất khẩu, Bộ Thương mại Mỹ đã thừa nhận Việt Nam không bán phá giá hàng dệt may và các doanh nghiệp Trung Đông đến Việt Nam mua nông sản cũng chính là những "chìa khóa" để xuất khẩu lại có những lối rẽ bất ngờ đầy hiệu quả.

Nguồn: www.thongtinthuongmaivietnam.com.vn