Tính đến hết tháng 6 năm 2014, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã ban hành 95 quyết định áp thuế chống bán phá giá đối với hàng hóa nhập khẩu có xuất xứ từ Trung Quốc. Trong 6 tháng đầu năm nay, Hoa Kỳ đã ban hành quyết định áp thuế chống bán phá giá đối với sản phẩm bê tông cốt thép làm đường ray xe lửa và hủy bỏ quyết định áp thuế đối với sản phẩm van lắp ghế trước, axit hydroxyethylidene- và, 1-diphosphonic.

Số lượng các Lệnh áp thuế vẫn duy trì ổn định trong năm qua nhưng con số này sẽ tăng đáng kể trong nửa cuối năm 2014 vì một số vụ điều tra đang trong giai đoạn ra kết luận áp thuế chính thức, cùng với các kết luận về thiệt hại trong điều tra chống bán phá giá dự kiến sẽ ban hành trong vài tháng tới đối với một số sản phẩm của Trung Quốc như: thép mạ điện có hạt định hướng (grain-oriented electrical steel), thép mạ điện không định hướng (non-oriented electrical steel), bột ngọt, 1,1,1,2-tetrafluroethane, dây thép hợp kim cứng và các bon (carbon and certain alloy steel wire rod), hoạt chất canxi hypoclorite và sản phẩm tinh thể silicon quang điện. Hoa Kỳ rất có thể sẽ kết thúc năm nay với tổng số xấp xỉ 100 quyết định áp thuế đối với hàng hóa Trung Quốc.

 

  Nguồn: Bộ Thương mại Hoa Kỳ

Ngoài Trung Quốc, Hoa Kỳ cũng đang nhắm đến sản phẩm thuộc diện điều tra từ các nước khác nhưng ở một mức độ cẩn trọng hơn. Tính đến cuối tháng 12 năm 2013, Đài Loan đang là đối tượng đứng thứ 2 bị Hoa Kỳ áp thuế CBPG với 18 vụ việc, theo sau là Ấn Độ với 15 vụ, Nhật Bản 14 vụ, Nam Phi 12 vụ, Bra-xin và Mê-hi-cô mỗi nước 8 vụ. Tuy nhiên, điều đáng lưu ý hơn là số lượng áp thuế đối với các nước, vùng lãnh thổ này đều có xu hướng giảm đi hoặc ổn định trong vòng 5 năm qua trong khi số lượng áp thuế đối với sản phẩm nhập khẩu Trung Quốc lại gia tăng đáng kể.

Không có gì đáng ngạc nhiên ngay sau khi DOC ban hành một quyết định có ý nghĩa đột phá về việc cho phép điều tra chống trợ cấp đối với một nước có nền kinh tế phi thị trường[1] (năm 2007 đối với Trung Quốc và và 2009 đối với Việt Nam), số lượng lớn quyết định áp thuế chống trợ cấp đã áp dụng với hàng hóa Trung Quốc trong vòng 3 đến 4 sau đó. DOC đã ra 07 quyết định áp thuế chống trợ cấp năm 2008, 05 quyết định năm 2009, 08 quyết định năm 2010 và 3 quyết định năm 2011. Tính đến ngày 30 tháng 6 năm 2014, đã có 27 lệnh áp thuế chống trợ cấp đối với nhập khẩu từ Trung Quốc, ngoài ra một số vụ việc đang điều tra sẽ có kết luận thiệt hại của USITC dự kiến trong một vài tháng tới đối với hàng hóa Trung Quốc cũng đang bị điều tra CBPG đồng thời là thép mạ điện có hạt định hướng (grain-oriented electrical steel), thép mạ điện không định hướng (non-oriented electrical steel), bột ngọt, 1,1,1,2-tetrafluroethane, dây thép hợp kim cứng và các-bon (carbon and certain alloy steel wire rod), hoạt chất canxi hypoclorite và sản phẩm tinh thể silicon quang điện.

 

  

Số liệu về các vụ điều tra chống bán phá giá/chống trợ cấp mới được khởi xướng bởi DOC và USITC cho thấy rõ rằng mức độ phổ biến của các biện pháp phòng vệ thương mại đã có xu hướng tăng trong năm vừa qua. Trong vòng 1 năm tính đến hết ngày 30/6/2014, Hoa Kỳ đã khởi xướng 9 vụ điều tra CBPG và 10 vụ điều tra chống trợ cấp đối với hàng hóa Trung Quốc trong khi so với cùng kỳ năm 2013 chỉ 03 vụ điều tra chống bán phá giá và 02 vụ điều tra chống trợ cấp.

Trên thực tế, hầu hết các vụ điều tra CBPG và chống trợ cấp DOC thường dẫn đến kết luận có hành vi bán phá giá hoặc hành vi trợ cấp, tuy nhiên USITC không phải vụ việc nào cũng kết luận về có thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt. USITC đã từng kết luận ngành sản xuất trong nước không bị thiệt hại mặc dù trước đó DOC kết luận chính phủ Trung Quốc trợ cấp cho sản phẩm tôm nước ấm đông lạnh vào tháng 9 năm 2013, tương tự đối với sản phẩm gạch silica vào tháng 12 năm 2013. Như vậy, các cuộc điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp không phải lúc nào cũng dẫn đến quyết định áp thuế do hành vi bán phá giá/trợ cấp đôi khi không gây ra thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại cho ngành sản xuất trong nước.

 

Theo pháp luật phòng vệ thương mại Hoa Kỳ, quá trình điều tra có thể chấm dứt vì nhiều lý do khác nhau gồm: không tồn tại bán phá giá/trợ cấp đối kháng, không tồn tại thiệt hại hoặc đe dọa thiệt hại đối với ngành sản xuất trong nước hoặc nguyên đơn rút đơn. Ví dụ, trong cuộc điều tra chống trợ cấp với bột ngọt nhập khẩu từ Trung Quốc đã bị hủy bỏ vào ngày 7 tháng 4 năm 2014 vì các nhà sản xuất chiếm phần lớn lượng sản xuất sản phẩm tương tự trong nước không quan tâm đến ban hành quyết định áp thuế chống trợ cấp nhưng cuộc điều tra chống bán phá giá đối với sản phẩm bột ngọt này lại đang được tiến hành và đi vào giai đoạn cuối cùng của cuộc điều tra.

Các biện pháp chống bán phá giá đối với các nhà xuất khẩu Trung Quốc đang tồn tại nhiều vấn đề do Trung Quốc đang bị xem là nền kinh tế phi thị trường và việc áp dụng phương pháp đối với nền kinh tế phi thị trường của cơ quan điều tra Hoa Kỳ có thể đưa đến biên độ bán phá giá cao hơn, gần như đóng cửa thị trường xuất khẩu Hoa Kỳ đối với các nhà xuất khẩu Trung Quốc. Thêm vào đó, các quyết định áp thuế chống bán phá giá thường được tiếp tục áp dụng sau giai đoạn rà soát hoàng hôn (sunset review) vượt quá thời gian hết hạn 5 năm áp dụng và có thể kéo dài trong cả thập kỷ. Điển hình như 7 trong 95 lệnh áp thuế của Trung Quốc tính đến hết ngày 30/6/2014 bắt nguồn từ điều tra trong những năm 1980s, 18 vụ điều tra từ năm 90, 52 vụ từ những năm 2000.

 

     

Sau 5 năm áp thuế, DOC sẽ tiến hành rà soát hoàng hôn nhằm giảm một lượng lớn các quyết định áp thuế chống bán phá giá từ năm này tới năm khác. Tuy nhiên, Hoa Kỳ đã chỉ hủy bỏ 13 quyết định áp thuế đối với hàng hóa Trung Quốc trong suốt 14 năm, với 10 quyết định hủy bỏ trong số đó được thực hiện trong thời gian 2000-2010 và 3 quyết định hủy bỏ thực hiện trong thời gian 2011-2014. Trong đó, 07 quyết định áp thuế được hủy bỏ trong lần rà soát hoàng hôn đầu tiên và 3 quyết định được hủy bỏ trong lần rà soát hoàng hôn thứ 2, điều này có nghĩa là các quyết định còn áp dụng sau lần rà soát đầu tiên rất có thể sẽ được áp dụng trong một thời gian dài. Sự khó khăn trong việc chấm dứt các quyết định áp thuế còn tồn tại cùng với nhịp độ đều đặn của các vụ điều tra chống bán phá giá/chống trợ cấp mới chứng minh một điều là các quyết định áp thuế của Hoa Kỳ đối với hàng hóa Trung Quốc dự kiến sẽ còn tăng hơn nữa trong các năm sắp tới.