Nhiều quốc gia lệthuộc vào gạo nhập khẩu phàn nàn rằng giá gạo quốc tế quá cao, nhưng tại một sốnước, giá gạo trong nước có xu hướng cao hơn khá nhiều so với giá gạo quốc tế.Chẳng hạn như trường hợp ở Ghana, nơi gạo nhập khẩu chịu mức thuế 20% cộng thêm17,5% thuế nữa (gồm VAT và các lệ phí khác).

Thực tế, giá gạo nhập khẩu có thể thay đổi vàkhác nhau đáng kể, ngay cả trong số các nước là láng giềng của nhau.

Theo Tổ chức Nông Lương Liên hợp quốc (FAO), sựchênh lệch về giá thể hiện khá rõ tại khu vực Tây Phi, khi giá bán lẻ đối vớimỗi kilôgram gạo ở Senegal vào khoảng 0,94 USD (bao gồm 11% thuế), trong khitại Togo là 1,15 USD/kg và ở nước láng giềng Ghana vào khoảng 1,67 USD/kg.

Mức thuế suất của các nước thường dao động và cóthể trở thành yếu tố tiêu cực, nếu được thay thế bằng hình thức trợ giá nhậpkhẩu.

Rất nhiều nước đã áp dụng biện pháp đó trong năm2008, khi giá gạo thế giới tăng gấp 3 lần trong vòng một năm.

Các nước này lại tái áp thuế đối với mặt hàngthóc gạo sau khi giá gạo thế giới giảm xuống thấp. Tuy nhiên, nếu đây là ý địnhcủa các nước này nhằm giữ giá gạo ở mức thấp, vậy tại sao họ lại áp thuế lêngạo ngay lập tức sau cuộc khủng hoảng?

Bảo hộ giá trong nước dường như là câu trả lờirõ ràng nhất. Song cũng nên nhớ rằng các nước nhập khẩu gạo thường là nhữngquốc gia rất nghèo và thuế quan chiếm một phần đáng kể nguồn thu của chính phủ.

Tuy nhiên, một yếu tố thậm chí còn quan trọnghơn việc tạo ra nguồn thu cho ngân sách là thuế suất có thể được các chính phủsử dụng như một công cụ chính trị nhằm giúp ổn định giá cả trong nước.

Khi giá gạo thế giới ở mức thấp như mức giá củanhững năm 1990 và đầu những năm 2000, thuế nhập khẩu có thể được chỉnh lên caohơn để làm "vui lòng" ngành lúa gạo trong nước, cũng như tạo ra nguồnthu từ thuế.

Còn khi giá gạo quốc tế đang cao thỉ mức thuếquan có thể được hạ xuống thấp hơn hay được thay thế bằng một hình thái trợgiá, nếu như giá trong nước cao làm gia tăng bất ổn chính trị hoặc xã hội.

Vì vậy, thuế giúp cho chính phủ có nhiều “lựcbẩy” trong việc ấn định giá trong nước và có thể được sử dụng cho các mục đíchchính trị. Ví như Indonesia đang chuẩn bị cho cuộc bầu cử quốc gia và việc giữgiá gạo ổn định chắn chắn sẽ là mục tiêu trọng tâm đối với chính phủ đươngnhiệm./.

Nguồn: TTXVN