Mục tiêu xuất khẩu ngành điều VN trong năm 2011 là 190.000 tấn nhân điều các loại, với kim ngạch thu về khoảng 1,4 đến 1,5 tỉ USD. Nhưng thực tế hiện các DN điều tại Bình Phước - thủ phủ của ngành điều đang gặp không ít khó khăn. 

Chủ cơ sở của nhiều DN, sở chế biến điều ở Đồng Xoài và Phước Long, Bù Đăng cho biết, các DN chế biến hạt điều ở Bình Phước và trong cả nước nói chung đang có thuận lợi lớn là giá nhân hạt điều xuất khẩu trên thị trường thế giới tăng cao. Tuy nhiên, các DN lại đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, vướng mắc mà có những vấn đề tự thân DN không thể tháo gỡ.

Khó khăn thứ nhất là về nguồn nhân lực. Đối với cây điều, thời điểm trước và sau Tết Nguyên đán là chính vụ thu hoạch. Đây là lúc DN chế biến hạt điều rất cần lao động phổ thông cho các khâu: thu mua, phơi, cất trữ, bảo quản và chế biến. Trong khi đó, nguồn lao động tại địa phương không đủ tuyển dụng. Bên cạnh đó, những công việc theo thời vụ được người thuê lao động trả công cao hơn đối với DN chế biến hạt điều. Nếu DN chế biến hạt điều trả công cao hơn so với người thuê lao động theo thời vụ thì DN sẽ tăng chi phí và không còn lợi nhuận.

Khó khăn thứ hai là nguồn nguyên liệu thiếu và giá cao. Hiện nay, chỉ tính trên địa bàn tỉnh Bình Phước đã có gần 300 cơ sở chế biến hạt điều với công suất hàng năm khoảng 250 ngàn tấn. Nhưng tổng sản lượng điều thu hoạch hàng năm của tỉnh chỉ khoảng từ 150 đến 180 ngàn tấn. Như vậy, với số thiếu hụt trên, các DN phải nhập khẩu hạt điều thô từ Ấn Độ, Brazil, Campuchia, Lào... Không những thế, việc mua bán với DN nước ngoài và thủ tục nhập khẩu hạt điều thô không đơn giản. Bên cạnh đó là giá điều thô hiện nay đã tăng kỷ lục tới hơn 30.000 đồng/kg. Giá nguyên liệu tăng cùng với giá nhiên liệu, chi phí vận chuyển, tiền công tăng làm cho chí phí đầu vào của DN quá lớn.

Khó khăn thứ ba và cũng là khó khăn lớn nhất đối với các DN chế biến điều hiện nay là nguồn vốn. Với giá điều thô tạm tính là 30.000 đồng/kg và một cơ sở chế biến có công suất khoảng 50.000 tấn điều thô/năm thì phải cần đến số vốn 150 tỉ đồng để mua nguyên liệu. Đó là chưa kể đến các chi phí khác mà DN phải chi trả cao hơn so với những năm trước. Trong khi đó, để vay được 1/10 số tiền trên (tức là 15 tỉ đồng) từ các ngân hàng thì các DN phải tốn không ít thời gian, công sức bởi thủ tục. Tiến sĩ Hoàng Mạnh Bình - Giám đốc Cty TNHH chế biến điền Việt Sơn, ở xã Tiến Hưng, thị xã Đồng Xoài, Bình Phước cho biết, để vay được vốn từ các ngân hàng thì chi phí “bôi trơn” có nơi tới 5% tổng số tiền vay. Hơn nữa, với lãi suất vay như hiện nay, nếu DN nào không xoay vòng vốn nhanh thì việc trả lãi cho ngân hàng không phải chuyện dễ.

Khó khăn thứ tư là về thực hiện chính sách thuế thu nhập DN (TNDN) và thuế giá trị gia tăng (GTGT). Về vấn đề này, Giám đốc Cty TNHH Hà Mỵ I cho biết, trong nội dung của Nghị định số 123/2008/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Thuế GTGT, không có hướng dẫn việc thực hiện thuế GTGT đối với trường hợp xuất hóa đơn cho phần tạm ứng hợp đồng mà DN đã ký kết. Thêm vào đó, nghị định cũng nêu được thời điểm xác định thuế GTGT đối với trường hợp ước tính doanh thu theo chuẩn mực kế toán mà chưa có nghiệm thu. Bên cạnh đó là vướng mắc trong việc xác định khách hàng nước ngoài là đối tượng cư trú ở VN, thì trách nhiệm xác định thuộc về cơ quan nào để DN có mức thuế GTGT phù hợp. Đối với thuế TNDN, vướng mắc lớn nhất hiện nay đối với các DN chế biến điều là việc tính các khoản chi được trừ và không được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế trong một trường hợp đặc biệt. Một vướng mắc nữa khi thực hiện thuế TNDN là thời điểm xác định để tính thuế.

Những khó khăn, vướng mắc trên đang đẩy các DN chế biến điều đến bên bờ vực phá sản hoặc phải đóng cửa.

Nguồn: Báo công thương điện tử