Khi Hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa Việt Nam và EUđược ký kết, nông sản sẽ là một trong những mặt hàng được kỳ vọng hưởng lợi nhiềunhất. Tuy nhiên theo nhiều chuyên gia, để thâm nhập sâu hơn vào thị trường này,còn nhiều rào cản cần vượt qua .

CôngThương - Đây là thông tin trong buổi hộithảo "Thị trường EU, cơ hội và thách thức mới, nhu cầu từ một số thị trườngtiêu biểu" diễn ra ngày 24-9 tại Hà Nội.

Nhiều tiềm năng ở thị trường nhỏ

Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Dũng, thuộc Cục Chế biến nông lâm thuỷ sảnvà Nghề muối, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT), cho hay cơ hội đểxuất khẩu sản phẩm nông sản sang EU rất lớn do hiện nay châu Âu có đông ngườiViệt sinh sống, đặc biệt là ở những nước nhỏ, và nhu cầu tiêu thụ nông sản thựcphẩm Việt ở châu Âu đang ngày càng lớn.

Vì vậy sau khi ký FTA, nông sản Việt Nam mà đặc biệt nhữngnông sản có thế mạnh như lúa gạo, rau quả tươi, mật ong đều có cơ hội lớn xuấtkhẩu sang EU.

Trong những năm qua, các thị trường nhỏ ở châu Âu nhưSlovakia, Bồ Đào Nha, Hungary, Lavia, Slovenhia… lại là nơi có mức nhập khẩuhàng nông sản Việt Nam tăng mạnh nhất, với mức tăng hàng năm từ 57 đến 200%.

Nhiều rào cản cần vượt qua

Theo ông Dũng, ngay cả khi FTA chưa được ký kết thì nông sảncủa Việt Nam sang EU vẫn có lợi thế hơn các mặt hàng cùng loại của Trung Quốcvà các quốc gia ASEAN, do Việt Nam vẫn nằm trong danh sách các quốc gia hưởngChương trình ưu đãi thuế quan phổ cập (GPS) của EU, trong khi hầu hết các quốcgia ASEAN khác đã bị loại bỏ. Trung Quốc cũng có lợi thế về hàng nông sản nhưnghàng hoá nước này bị hạn chế về khối lượng nhập khẩu.

Dù vậy, nông sản Việt Nam vẫn còn gặp rất nhiều trở ngại vànhững trở ngại này vẫn còn nguyên cả sau khi Việt Nam và EU ký FTA.. Theo ôngDũng, EU yêu cầu rất khắt khe về chất lượng sản phẩm, tiêu chuẩn bảo vệ môi trường,hình ảnh, uy tín của doanh nghiệp, cách thức mà doanh nghiệp sản xuất ra sản phẩm.

Xuất khẩu sang EU khó đến nỗi một doanh nghiệp tại hội thảođã phải thốt lên rằng, đến đóng gói sản phẩm để xuất khẩu cũng rất phức tạp khiếnnhiều doanh nghiệp nản lòng. Hơn nữa, nếu đáp ứng tất cả các tiêu chí của EUđưa ra thì chi phí sản xuất sẽ rất cao và kém tính cạnh tranh so với sản phẩmcùng loại từ các thị trường khác, đặc biệt là Trung Quốc.

Ngoài ra, theo ông Dũng, trong quá trình sản xuất chuỗi nôngsản từ cánh đồng đến bàn ăn thì phần tạo ra giá trị gia tăng lớn nhất nằm ởkhâu chế biến sản phẩm, chiếm khoảng 50-80% giá trị gia tăng toàn chuỗi, và nướcnào cũng có chính sách giữ lại phần giá trị gia tăng này ở nước mình để tạo ranguồn lợi cho người dân và khu vực.

Do đó, trong quá trình đàm phán FTA, EU chỉ muốn nhập sản phẩmthô để tiếp tục chế biến tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn. Trong khiđó, Việt Nam cũng muốn phát triển sâu, chế biến nông sản, tạo ra giá trị giatăng cho mình.

“Đây là mâu thuẫn lớn trong thương mại mà khó lòng hài hoàgiữa hai bên” – ông Dũng nói.

Vì vậy, Bộ NNPTNT đang xây dựng đề án khuyến khích đầu tư nướcngoài vào lĩnh vực chế biến nông sản để thông qua việc chế biến tại Việt Nam,doanh nghiệp có thể xuất khẩu sang châu Âu.

Theo bà Maylis Labayle, Trưởng phòng Vận động chính sách,Phòng thương mại châu Âu tại Việt Nam (Eurocham), nếu FTA Việt Nam – Eu được kýkết thì nó sẽ làm tăng GDP của Việt Nam lên 15%; xuất khẩu Việt Nam sang EUtăng 30% đến 40% và nhập khẩu từ EU tăng 25% đến 35%.

Đặc biệt, những mặt hàng được hưởng lợi nhiều từ FTA lớn nhấtlà dệt may, da giày, gạo, cà phê, thuỷ sản; những mặt hàng mà Việt Nam sẽ tăngnhập khẩu từ EU là sản phẩm công nghệ cao, thuốc, ô tô…

Nguồn: TBKTSG