Lần đầu tiên trong vài chục năm trở lại đây, Thái Lan sẽ không mua gạo trực tiếp từ những người nông dân nước này để xuất khẩu vào mùa vụ tới.

Điều này rất có thể sẽ làm cho khối lượng gạo xuất khẩu của nước này trong thời gian tới sẽ tăng mạnh và giá gạo trên thị trường thế giới sẽ có xu hướng giảm.
 
Sự kiện này đánh dấu một sự đảo lộn đáng kinh ngạc của thị trường gạo thế giới sau một năm chứng kiến cảnh tăng giá gạo cũng như giá các loại thực phẩm khác vào những tháng đầu năm 2008. Nhu cầu về gạo cũng như các loại thực phẩm gia tăng đã khiến người tiêu dùng phải chi ra những khoản tiền đáng kể để thỏa mãn nhu cầu của mình.
 
Theo các thương gia và các chuyên gia nghiên cứu thị trường, Thái Lan được xếp ở vị trí đầu trong danh sách các quốc gia xuất khẩu gạo lớn trên thế giới (Việt Nam đứng ở vị trí thứ 2 trong danh sách này. Hiện nay xuất khẩu gạo từ các quốc gia như Mianma và Campuchia cũng tăng mạnh do sự gia tăng của sản lượng gạo đầu ra của các quốc gia này). Tuy nhiên, sự dư thừa gạo vừa qua đã nhanh chóng làm giá gạo xuất khẩu của nước này giảm khoảng 25% xuống còn 400 USD/tấn hoặc thấp hơn nữa.
 
Theo ông Chookiat Ophaswongse, chủ tịch Hiệp hội xuất khẩu gạo Thái Lan, nếu không có những thiên tai bất thường thì tính đến trước thời điểm cuối năm nay, giá gạo xuất khẩu của Thái Lan sẽ giảm xuống khoảng 380-400 USD/tấn do sự gia tăng nguồn cung gạo trên thị trường.

Tại thời điểm như hiện nay, giá gạo trắng 100% loại B đang được giữ ở mức 540 USD/tấn. Giá gạo được giữ ở mức như vậy là do quyết định mở rộng thời gian chương trình thu mua gạo của Chính phủ Thái Lan đến cuối tháng 9 vừa qua, bất chấp sự phản đối của những người nông dân sản xuất gạo.

Tuy nhiên, giá gạo hiện nay cũng chỉ bằng 50% so với mức giá cao kỷ lục là 1.080 USD/tấn và biện pháp của Chính phủ Thái Lan cũng chỉ nhằm đảm bảo an ninh lương thực, tránh cuộc khủng hoảng lương thực tương tự tại nước này vào tháng 4-2008.

Vào thời điểm đầu năm 2009, giá gạo của Thái Lan giảm là do nhu cầu giảm từ những nhà nhập khẩu gạo lớn đã giúp cho việc ổn định nguồn cung trong nước.

Việc giảm giá gạo của Thái Lan trên thị trường là hoàn toàn phù hợp với xu hướng chung của thế giới mà nguyên nhân chính là do tình hình sản xuất gạo tại các nước đang gia tăng, trong đó có Mỹ - quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ 4 thế giới.

Trong các giao dịch tương lai cho tháng 11, giá gạo của Mỹ tại Sở giao dịch hàng hóa Chicago (CBOT) có thể giảm 35 cent xuống còn 13,16 USD/100kg do triển vọng của vụ mùa tới.

Tại Đông Nam Á - khu vực sản xuất gạo chính của thế giới, nguồn cung gạo có thể có xu hướng tăng tính đến thời điểm cuối năm nay.

Trong tháng 9 vừa qua, Việt Nam đã thực hiện kế hoạch dự trữ gạo bằng cách mua thêm 500.000 tấn gạo trong khi đã mua 400.000 tấn vào tháng 8 nhằm hạn chế khả năng giảm giá gạo trên thị trường. Bộ nông nghiệp Mỹ cũng dự báo sản lượng gạo năm 2009 của Việt Nam có thể lên tới 35,99 triệu tấn.

Nhưng Thái Lan cũng nói rằng Chính phủ nước này sẽ không hỗ trợ người nông dân bằng cách mua gạo trực tiếp từ họ để dự trữ gạo trong thời gian tới nữa. Do đó, sản lượng gạo sản xuất được của các vụ mùa năm 2009 và 2010 ước tính khoảng 23 triệu tấn sẽ được tung ra thị trường.

Chính phủ Thái Lan sẽ hỗ trợ người nông dân trong việc xây dựng thương hiệu cho gạo và sẽ thực hiện chi trả khoản tiền chênh lệch cho người nông dân trong trường hợp họ buộc phải bán thóc cho nhà sản xuất với mức giá thấp hơn mức trung bình trên thị trường.

Việc các nước trong khu vực như Việt Nam, Myanmar và Ấn Độ tăng cường hoạt động xuất khẩu gạo của mình trong thời gian qua cũng là một trong những nguyên nhân khiến giá gạo nói chung và giá gạo của Thái Lan nói riêng trên thị trường giảm.

Tuy nhiên, sự giảm giá gạo trên thị trường sẽ có thể kích thích nhu cầu nhập khẩu gạo từ phía các quốc gia khác, đặc biệt khi các nước nhập khẩu lớn bắt đầu thực hiện kế hoạch dự trữ gạo sau khi hoàn  thành công cuộc tìm ra nguồn cung cấp với giá hợp lý trong năm 2008.

Thái Lan sẽ có thể tìm được hướng đi có lợi cho mình trong việc xuất khẩu gạo trong thời gian tới. Theo ông Paka-on Tipayatanadaja, một nhà nghiên cứu thị trường từ công ty Kasikorn Research tại Bangkok thì chiến lược mới này có thể sẽ làm giảm giá gạo của Thái Lan. Nhưng bù lại có thể giúp Thái Lan chiếm lĩnh được nhiều thị phần hơn.
Cũng theo công ty này, lượng gạo xuất khẩu của Thái Lan trong năm 2010 có thể lên tới mức kỷ lục là 10 triệu tấn.
Ông Chookiat thuộc Hiệp hội xuất khẩu gạo của Thái Lan cũng cho rằng lượng gạo xuất khẩu của Thái Lan trong năm 2010 thậm chí còn có thể cao hơn 10 triệu tấn nếu Chính phủ nước này quản lý tốt số lượng gạo dự trữ trong nước, đưa ra thị trường một cách từ từ chứ không phải tung ra thị trường một cách ồ ạt.