Trong những tháng đầu năm 2009, nền kinh tế nước ta, nhất là hoạt động xuất khẩu chịu ảnh hưởng nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng tài chính thế giới. Kim ngạch cũng như thị trường XK trong tháng 5 và 5 tháng của đa số các ngành hàng đều giảm mạnh so với cùng kỳ năm ngoái.

Đó là nhận định được đưa ra trong buổi họp triển khai Quyết định về sửa đổi một số nội dung của Chương trình Xúc tiến Thương mại Quốc gia (Quyết định 80/2009/QĐ-TTg của Chính phủ) do Bộ Công Thương tổ chức chiều nay (9/6).

Trong 5 tháng đầu năm nay, kim ngạch XK của Việt Nam mới đạt 4,4 tỉ USD, giảm 24,9% so với cùng kỳ. Trước tình hình đó, Chính phủ và các Bộ, ngành đã có nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn cho DN, nhất là các DN xuất khẩu, trong đó có công tác xúc tiến thương mại (XTTM) quốc gia.

Chương trình XTTM quốc gia (thực hiện theo Quyết định số 279/2005/QĐ-TTg) đã thực hiện được 3 năm với rất nhiều kết quả đáng ghi nhận. Hoạt động này không chỉ giúp các ngành hàng, DN mở rộng thị trường, tìm kiếm đối tác xuất khẩu mà còn góp phần đưa hàng hóa của Việt Nam tới các thị trường trên thế giới. Tuy nhiên, tình hình thực tế hiện nay đòi hỏi chúng ta cần có những thay đổi để phát huy tác dụng của Chương trình XTTM quốc gia cũng như sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách cho chương trình này.

 Với quan điểm đó, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành hữu quan đã trình Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số nội dung, tiêu chí của Quyết định số 279/2005/QĐ-TTg về Chương trình XTTM quốc gia và đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận bằng Quyết định số 80/2009/QĐ-TTg ngày 21/5/2009 sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế xây dựng và thực hiện Chương trình xúc tiến thương mại quốc gia giai đoạn 2006 – 2010, có hiệu lực thi hành từ ngày 15/7/2009. Đây được xem là động thái tích cực và thiết thực nhất trong nỗ lực tháo gỡ khó khăn cho DN, tìm đầu ra cho hàng hóa và đẩy mạnh XK trong thời gian tới với rất nhiều điểm mới đáng chú ý.

 Theo đó, Quyết định 80 đã mở rộng hơn về đối tượng tham gia Chương trình XTTM quốc gia so với trước đây với việc bổ sung các tổ chức XTTM (bao gồm cả các đơn vị chủ trì) được nhận kinh phí hỗ trợ khi tham gia chương trình XTTM quốc gia của các đơn vị chủ trì khác. Điều này sẽ tạo điều kiện cho các tổ chức XTTM của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, đại diện cho DN địa phương tham gia vào hoạt động XTTM quốc gia để xúc tiến tiêu thụ các sản phẩm đặc trưng, có lợi thế cạnh tranh của địa phương mình. 

 Ngoài ra, tại Quyết định 80, Chính phủ giao Bộ trưởng Bộ Công Thương xem xét trình Thủ tướng chính phủ phê duyệt các đề án XTTM của địa phương có hỗ trợ từ ngân sách trung ương. Đây là cơ hội cho các địa phương có các mặt hàng xuất khẩu trọng điểm của cả nước, có các đề xuất XTTM có khả năng đem lại lợi ích cho cả một Vùng kinh tế-xã hội và có cơ quan XTTM đủ năng lực có thể đứng ra trực tiếp chủ trì các hoạt động XTTM quốc gia. Đồng thời, Chính phủ cũng đặc biệt quan tâm tới công tác XTTM tại các địa phương khi giao Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương căn cứ vào Quy chế Chính phủ đã ban hành, có trách nhiệm "xây dựng các nội dung xúc tiến thương mại và mức hỗ trợ kinh phí phù hợp với thực tế xúc tiến thương mại của địa phương".

 Về nội dung hỗ trợ, ngoài các nội dung đã được hỗ trợ theo Quyết định 279/2005/QĐ-TTg, Quyết định 80 còn có thêm ba loại hình hỗ trợ mới đã được bổ sung để phù hợp với giai đoạn hiện nay. Trong đó, việc hỗ trợ các DN Việt Nam tổ chức tiếp xúc với các nhà nhập khẩu nước ngoài vào Việt Nam giao dịch mua hàng là nội dung được các hiệp hội ngành hàng và địa phương rất đánh giá cao. Nếu như trước đây, chúng ta chỉ ưu tiên những “đoàn ra” thì nay, với việc Nhà nước hỗ trợ kinh phí để các hiệp hội, ngành hàng và địa phương tổ chức đón “đoàn vào” tìm hiểu thị trường, giao lưu hàng hóa là rất thiết thực. Cùng với đó, Nhà nước cũng sẽ tổ chức hội nghị ngành hàng xuất khẩu tại Việt Nam và các hoạt động XTTM nhằm mở rộng thị trường XK, khuyến khích các DN Việt Nam chủ động thực hiện các hoạt động XTTM tìm kiếm thị trường XK và tiêu thụ sản phẩm nội địa.

 Không chỉ có vậy, Quyết định 80 còn có những điểm mới về mức hỗ trợ. Theo đó, đối với một số nội dung, mức hỗ trợ sẽ cao hơn so với mức hiện hành. Điển hình như hỗ trợ 100% (trước đây chỉ là 30%) chi phí đào tạo, tập huấn trong và ngoài nước về xúc tiến thương mại đối với cán bộ của các tổ chức xúc tiến thương mại nhằm phát triển nguồn nhân lực, nâng cao năng lực cho hệ thống XTTM trên toàn quốc. Hay nội dung hỗ trợ 100% (trước đây là 70%) chi phí tuyên truyền quảng bá mời khách nước ngoài đến giao dịch tại các sự kiện XTTM quốc gia của Việt Nam ở nước ngoài như hội chợ triển lãm, các đoàn giao thương nhằm đẩy mạnh cơ hội giúp các doanh nghiệp Việt Nam tiếp xúc với các đối tác nước ngoài, đàm phán ký kết hợp đồng. Đặc biệt, Chương trình XTTM quốc gia sẽ hỗ trợ kinh phí (cấp bù kinh phí) cho các hiệp hội, DN đã chủ động tổ chức đoàn ra nước ngoài nghiên cứu, mở rộng thị trường XK với kết quả cụ thể.

 Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Thành Biên lưu ý, cùng với những nội dung sửa đổi, bổ sung trong Quyết định này, Hội đồng thẩm định sẽ thực hiện theo hướng kiểm định chặt chẽ việc đáp ứng các tiêu chí chương trình trong hồ sơ đề án do các chủ chương trình trình lên để nâng cao chất lượng các chương trình, nâng cao năng lực tổ chức của các chủ chương trình và ý thức, trách nhiệm của DN được hưởng nguồn ngân sách trong chương trình. Bên cạnh đó, Hội đồng thẩm định cũng sẽ chú ý đến những phần “siết” để có thể phát huy được tác dụng của chương trình và sử dụng hiệu quả nguồn kinh phí từ ngân sách. 

Nguồn: Báo công thương điện tử