Từ ngày7/10 tới, mức thuế chống bán phá giá 10% mà Ủy ban châu Âu (EC) áp dụng đối vớisản phẩm giày mũ da của Việt Nam từ năm 2006 sẽ hết hiệu lực. Tuynhiên, khả năng EC sẽ tiến hành rà soát và đưa ra các phán quyết mới đối vớisản phẩm này là rất lớn.

Luật sư Fabrizio Di Gianni, thuộc Văn phòng luậtVan Bael & Bellis (Bỉ), người đã từng hỗ trợ Hiệp hội Da giày Việt Nam(Lefaso) và các doanh nghiệp trong thời gian EC tiến hành điều tra chống bánphá giá trước đây, đã có cuộc trao đổi với VnEconomy xung quanh vấn đề này.

Thời hạn áp thuế chống bán phá giá đối vớigiày mũ da của Việt Nam sắp hết hiệu lực. Theo kinh nghiệm của ông, những kịch bản nào có thể sẽ xảy rađổi với những sản phẩm này?

Hiện nay đã có ba kịch bản được đưa ra đó là: EC không nhận được đơn yêu cầu ràsoát nào từ đại diện ngành sản xuất này ở các nước trong khối. Hai là, nhữngđơn đề nghị không được chấp nhận. Vì thế, họ sẽ không tiến hành rà soát đối vớisản phẩm giày mũ da của Việt Nam.Sản phẩm này sẽ chính thức ra khỏi danh sách áp thuế chống bán phá giá của EC.Thứ ba, là họ chấp nhận đơn đề nghị và sẽ tiến hành rà soát.

Tuy nhiên, các yêu cầu rà soát phải được đại diện các nhà sản xuất giày châu Âugửi tới trước ngày 7/7/2008 (ba tháng trước thời điểm áp thuế hết hiệu lực).

Mục đích của việc rà soát đó phải chăngxuất phát từ quyền lợi của chính những nhà sản xuất tại châu Âu?

Mục đích của việc rà soát cuối kỳ là xác định xem việc hết hạn áp dụng biệnpháp áp thuế chống bán phá giá, có khả năng dẫn tới việc tiếp tục hành vi bánphá giá gây ảnh hưởng cho ngành sản xuất trong EC hay không. Công việc nàythường được đưa ra trước ngày hết hạn áp dụng biện pháp chống bán phá giá.

Thông thường, việc rà soát này sẽ đưa ra kết luận huỷ bỏ hoặc tiếp tục áp dụngbiện pháp chống bán phá giá. Trong trường hợp này, mức thuế thường được giữnguyên.

Ngoài ra, hình thức rà soát giữa kỳ cũng có thể được áp dụng. Hình thức nàyđược thực hiện trong thời gian có hiệu lực của biện pháp chống bán phá giá vàđể xác định sự cần thiết của việc tiếp tục áp dụng biện pháp chống bán phá giáhay không.

Yêu cầu thực hiện việc rà soát này có thể từ các nhà xuất khẩu, các nhà nhậpkhẩu hay bởi các nhà sản xuất của EC. Kết quả có thể huỷ bỏ cũng có thể tiếptục hay thay đổi biện pháp áp dụng (tăng hay giảm mức thuế chống bán phá giáđang áp dụng).

Theo nhận định của ông và những người đã cóthời gian dài nghiên cứu và tiếp cận với ngành sản xuất giày mũ da của ViệtNam, sắp tới EC có thể tiến hành những hình thức rà soát trên đối với Việt Nam?

Qua thông tin thu thập từ các tạp chí lớn của châu Âu, chúng tôi nhận thấy kịchbản thứ ba có nhiều khả năng xảy ra nhất. Khi đó, kết hợp với việc rà soát giữakỳ, rất có thể mức thuế và thời gian áp thuế đối với sản phẩm này sẽ khác sovới hiện nay.

Quy trình rà soát sẽ được thực hiện như thềnào?

Theo quy định, trong thời gian 10 ngày, kể từ khi nhận được thông báo về việctiến hành rà soát, các bên liên quan phải trả lời đầy đủ các câu hỏi theo mẫuđược EC đưa ra. Cũng trong thời gian này, các bên phải nộp bản trình bày ý kiếnvề việc lựa chọn nước thứ ba thay thế khi tiến hành so sánh chi phí.

Các nhà sản xuất, xuất khẩu muốn được vào trong danh sách chọn mẫu để EC tiếnhành rà soát cần phải nộp đầy đủ các thông tin liên quan lên EC trong vòng 15ngày kể từ ngày nhận được thông báo.

Trong 21 ngày, EC sẽ thẩm vấn các bên về việc sẵn sàng tham gia danh sách chọnmẫu trước khi có quyết định cuối cùng.

Các công ty được chọn trong danh sách mẫu, bản câu hỏi cần phải hoàn thành vàgửi tới EC trong vòng 37 ngày kể từ ngày ra thông báo về danh sách được chọnmẫu.

Trong thời gian này, các bên liên quan cần liên hệ và thông báo để EC nắm đượcnhững thông tin đa chiều. Đồng thời phải nộp báo cáo và các thông tin liên quantrong vòng 40 ngày.

Thời gian tiến hành điều tra sẽ diễn ra trong 15 tháng kể từ ngày ra thông báo.Riêng trong trường hợp việc rà soát cuối kỳ được thực hiện, yêu cầu xin hưởngquy chế kinh tế thị trường phải được doanh nghiệp đệ trình lên EC trong vòng 21ngày kể từ khi nhận được thông báo.

Vậy ngay từ thời điểm này, theo ông, cácdoanh nghiệp sản xuất giày mũ da của Việt Nam cần có những sự chuẩn bị gì khiEC có thể tiến hành việc rà soát?

Ngay từ bây giờ, tất cả các doanh nghiệp trong ngành, đặc biệt là những doanhnghiệp sẵn sàng tham gia vào danh sách chọn mẫu cần có sự chuẩn bị, thu thậpcác thông tin liên quan mà EC có thể yêu cầu.

Bên cạnh đó, cũng cần có những phương án giải trình để thuyết phục EC. Vớinhững vấn đề ngoài tầm của doanh nghiệp như quyền sử dụng đất đai, giấy phépkinh doanh… có thể đề xuất với Hiệp hội để có thêm sự hỗ trợ.

Lefaso cũng cần thu thập thông tin về một nước thứ ba có điều kiện sản xuấttương tự Việt Nam để cung cấp cho cơ quan điều tra làm cơ sở so sánh. Danh sách những doanhnghiệp tham gia làm mẫu, nên có sự phân chia theo các loại hình doanh nghiệp,quy mô sản xuất, sản phẩm… để cơ quan điều tra chọn được những mẫu có tính đạidiện cao nhất.

Các doanh nghiệp cũng nên đề xuất với các đối tác xuất khẩu của mình để họ gâysức ép đối với việc áp thuế của EC. Kinh nghiệm từ năm 2006 cho thấy, khi vấnđề lợi ích của các bên liên quan như nhà sản xuất, nhà nhập khẩu, phân phối bánlẻ và người tiêu dùng được đặt lên bàn cân. Uỷ ban châu Âu đã phải đi đến thỏahiệp áp dụng mức thuế chống bán phá giá đối với Việt Nam trong thời hạn hai năm (thay vìnăm năm như thông lệ).

Ông vừa đề cập tới quy chế thị trường đốivới các doanh nghiệp. Khi được công nhận hoạt động theo kinh tế thị trường cácdoanh nghiệp sẽ phải tuân thủ theo những tiêu chí nào? Điều này sẽ hỗ trợ nhưthế nào đối với các doanh nghiệp trong quá trình điều tra chống bán phá giá?

Nếu không chứng minh đươc doanh nghiệp của mình hoạt động theo cơ chế thịtrường, chi phí của doanh nghiệp sẽ được tính theo chi phí của một nước thứ bađược coi là có nền kinh tế thị trường.

Tám doanh nghiệp của ViệtNam được EC lựa chọn trong lần điều tra trước đây đều không chứng minh được điềunày nên EC đã chọn ngành sản xuất giày mũ da của Brazil làm cơ sở so sánh. Điều nàyđã gây ra không ít thiệt thòi cho ngành sản xuất giày mũ da của Việt Nam.

Các tiêu chí được sử dụng để đánh giá một doanh nghiệp có được hưởng đối xửtheo kinh tế thị trường dựa trên quyền sản xuất kinh doanh có bị tác động bởiNhà nước về chi phí giá cả, đối tác bán hàng và số lượng hàng. Sổ sách kế toáncũng phải minh bạch theo các tiêu chuẩn của quốc tế…

Đặc biệt, phải có sự minh bạch trong sử dụng và định giá đất.

Với những yêu cầu nêu trên, ngay từ bây giờ doanh nghiệp cùng Hiệp hội nên cósự chuẩn bị để giảm thiểu những thiệt thòi trong trường hợp EC có thể áp dụngmức thuế chống bán phá giá mới.

02/07/2008

Nguồn: Thời báo Kinh tế Việt Nam