Dự báo kim ngạch xuất khẩu bao bì nhựa PE năm nay sẽ giảm đến 40% sau khi Bộ Thương mại và Ủy ban Thương mại quốc tế Mỹ đưa ra phán quyết cuối cùng về việc áp thuế chống bán phá giá vào tháng 2-2010. Doanh nghiệp ngành nhựa, mặc dù vậy cũng đã có sự chuẩn bị cho sự kiện này. 

Chuyển dịch thị trường

Theo ông Hồ Đức Lam, Tổng thư ký Hiệp hội Nhựa Việt Nam (VPA), mặc dù tháng 10 vừa rồi Bộ Thương mại Mỹ mới đưa ra phán quyết sơ bộ về việc áp thuế chống bán phá giá tạm thời ở mức 52-75% lên túi nhựa PE, nhưng hy vọng cục diện sẽ thay đổi ở ngày đưa ra phán quyết cuối cùng, dự tính vào tháng 2-2010 là rất khó xảy ra. 

“Với mức thuế cao như vậy thì hiện nay nhà nhập khẩu Mỹ ngừng hoặc hủy các hợp đồng và Việt Nam xem như mất thị trường này, vốn chiếm đến 40% kim ngạch xuất khẩu bao bì nhựa PE, trị giá 79 triệu đô la Mỹ”, ông Lam cho biết. Do vậy, sắp tới cơ cấu các nhóm hàng xuất khẩu của ngành nhựa Việt Nam sẽ có sự thay đổi lớn. 

Mặc dù vậy, theo ông Lam, các thị trường lớn khác như Nhật, EU vẫn không bị ảnh hưởng bởi quyết định áp thuế chống bán phá giá của Mỹ. Hơn nữa, các doanh nghiệp nhựa bao bì hiện nay đang có xu hướng chuyển dịch thị trường, nhắm đến các nước Trung Đông và châu Phi vì thị trường các nước này khá dễ tính đối với tiêu chuẩn chất lượng và nhất là có rất ít rào cản thương mại khi xuất khẩu hàng hóa.

Bên cạnh đó, bao bì nhựa PE thường được sản xuất hàng loạt với chi phí thấp, do vậy giá trị gia tăng cũng thấp. Tỷ suất lợi nhuận đã không cao nay lại vướng tranh chấp thương mại phức tạp với phía Mỹ đã khiến nhiều doanh nghiệp chuyển hướng sang sản xuất những nhóm ngành khác, vốn đầu tư tuy có cao hơn nhưng lợi nhuận cũng cao hơn như nhựa kỹ thuật, nhựa xây dựng, nhựa y tế. 

Trách nhiệm của liên doanh 

Mặc dù doanh nghiệp ngành bao bì nhựa vẫn đang tìm kiếm giải pháp để hạn chế thiệt hại do việc bị áp thuế chống bán phá giá quá cao, vấn đề trách nhiệm của liên doanh khi xảy ra các vụ kiện và tranh chấp thương mại cũng được đặt ra. 

Trở lại với tiến trình điều tra vụ bao bì nhựa PE của Việt Nam bị Mỹ kiện áp thuế chống bán phá giá, hiện nay Bộ Thương mại Mỹ đang yêu cầu chọn ra 9 doanh nghiệp Việt Nam để thanh tra quá trình sản xuất, đồng thời hợp tác với các bộ, ban ngành của Việt Nam để tìm hiểu về các chính sách trợ cấp cho doanh nghiệp, từ đó xem xét khả năng bao bì nhựa PE của Việt Nam có thể được miễn loại thuế này. 

Tuy nhiên, theo luật sư được Hiệp hội Nhựa Việt Nam thuê để tranh tụng với cơ quan thương mại Mỹ thì khả năng này rất thấp. Nguyên nhân xuất phát từ việc 2 trong 3 bị đơn chính là Công ty liên doanh Việt Nam - Đài Loan, Fotai Vietnam Enterprise và Advance Polybag rút lui, không tiếp tục tham gia tranh tụng đã ảnh hưởng rất lớn đến diễn tiến vụ kiện, dẫn đến việc Bộ Thương mại Mỹ cho rằng phía Việt Nam “có vấn đề” và áp ngay thuế tạm thời ở mức cao nhất, 75% lên túi nhựa Việt Nam. 

Theo ông Lam, chính vì chỉ là liên doanh nên phía nước ngoài khi xảy ra tranh chấp thương mại, họ có thể dễ dàng rút khỏi liên doanh và đi tìm các đối tác khác. Trong khi đó, các doanh nghiệp trong nước phải tiếp tục theo đuổi vụ kiện chống bán phá giá một cách dài hơi và tốn kém, mà phần thắng thường không thiên về nước xuất khẩu.

Vì vậy, ông Lam cho biết Hiệp hội Nhựa Việt Nam sắp tới sẽ kiến nghị với Thủ tướng và Bộ Công Thương xem xét điều chỉnh cơ chế quản lý đối với các liên doanh để tránh xảy ra những vụ việc tương tự trong thời gian tới. 

Theo Hiệp hội Nhựa Việt Nam, 10 tháng đầu năm 2009, thị trường xuất khẩu nhựa của Việt Nam hiện có 45 nước, trong đó tỷ trọng xuất khẩu tại các thị trường chính, bao gồm Nhật chiếm 24%, Mỹ chiếm 20%, các thị trường ngoài châu Âu, Trung Quốc, Malaysia và Philippines chiếm 37%. Tổng kim ngạch xuất khẩu dự tính đến 2010 đạt 1,1 tỉ đô la Mỹ.

Nguồn: Thời báo Kinh tế Sài Gòn