Bức xúc nhất trong sản xuất cá tra là giá xuất khẩu và giá thu mua thấp, hiệu quả của người sản xuất và chế biến chưa cao, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất ổn định. Do đó cần sớm thành lập Hiệp hội Cá tra để cứu thị trường. Đó là một trong những nội dung được đề cập tại hội nghị sơ kết tình hình sản xuất, xuất khẩu cá tra sáu tháng đầu năm tổ chức tại Cần Thơ hôm qua do Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát chủ trì.

Lợi nhuận rơi vào nhà nhập khẩu nước ngoài

Ông Cao Văn Trọng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre, cho biết: “Hiện nay những hộ dân có diện tích ao nuôi cá tra dưới 1 ha sản xuất không còn lời nữa. Ở Bến Tre, hộ nuôi dưới 1 ha một là bán ao, hai là cho người khác thuê lại. Vấn đề này đặt ra cho chúng ta phải đẩy nhanh việc hình thành liên kết giữa các hộ nuôi nhỏ lẻ thành tổ hợp tác, hoặc các hộ liên kết với doanh nghiệp chế biến để cùng phát triển”.

Ngoài ra, hiện nay cá tra xuất khẩu nhiều nhưng lợi nhuận đối với người nuôi, doanh nghiệp chế biến xuất khẩu không đáng bao nhiêu, mà lợi nhuận phần nhiều “chảy” vào túi doanh nghiệp nhập khẩu nước ngoài. Nguyên nhân chính là do sự cạnh tranh thiếu lành mạnh, hạ giá bán của doanh nghiệp Việt Nam khi chào hàng, doanh nghiệp tự do bán với nhiều mức giá khác nhau. Điều này làm người nuôi, người chế biến đều thiệt.

Giá thành sản xuất liên tục tăng do giá nguyên liệu cho chế biến thức ăn thủy sản tăng. Giá cám, khoai mì, bột cá… đều tăng, trong đó bột cá tăng 50% so với năm 2009. Từ đó đẩy giá thành nuôi cá tra tăng theo.


Lập quỹ bảo vệ chất lượng và bình ổn giá

Các đại biểu cho rằng cần vận động thành lập sớm Hiệp hội Cá tra Việt Nam để điều hành việc nuôi, chế biến, dự báo thị trường… Mở rộng cơ chế xuất khẩu theo thị trường tập trung như đã thành công trong việc hình thành ban điều hành xuất khẩu cá tra sang thị trường Nga.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đề xuất xúc tiến thành lập quỹ bảo vệ chất lượng và bình ổn giá cá tra để có giá sàn, nguồn kinh phí sẽ lấy từ thu phí xuất khẩu tính trên sản lượng doanh nghiệp xuất hằng năm. Chi phí này doanh nghiệp sẽ cộng vào giá xuất, như vậy sẽ làm tăng giá trị xuất khẩu, tránh tình trạng phá giá lẫn nhau của doanh nghiệp…

Bộ trưởng Cao Đức Phát đồng tình đề xuất VASEP trong việc áp dụng cơ chế quản lý chặt chẽ hơn trong xuất khẩu, áp dụng cơ chế thị trường tập trung, giá sàn và chỉ đạo trong sáu tháng cuối năm 2010 phải ra mắt Hiệp hội Cá tra. Bộ trưởng cho rằng: “Trên tinh thần đa số đại biểu ủng hộ, đề nghị VASEP bàn bạc cùng các doanh nghiệp và có kiến nghị cụ thể để cơ quan chức năng xem xét, đề xuất có ủng hộ về mặt pháp lý. Trong cơ chế thị trường, Chính phủ hạn chế quy định giá bán nhưng các doanh nghiệp hoàn toàn có thể phối hợp cùng nhau đưa ra giá sàn. Đồng ý việc hình thành quỹ bảo vệ chất lượng và bình ổn giá cá tra. Tư tưởng có một quỹ để xã hội hóa, bảo vệ, quảng bá sản phẩm của Việt Nam trên thị trường quốc tế, nỗ lực nâng cao chất lượng là hoàn toàn tốt”.

Có thị trường đến đâu, tăng khối lượng đến đó

Trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho rằng giá đầu ra xuống, giá thức ăn đang “nóng”. Nhưng bức xức nhất là giá lên mà chất lượng lại xuống, đạm nhiều nhưng đạm tiêu hóa không có. Đề nghị Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi thực hiện nghiêm túc các quy định về chất lượng, Bộ sẽ lập hồ sơ từng doanh nghiệp để quản lý, kiểm tra, xử lý… Không để tình trạng gian lận chất lượng tái diễn.

Bộ trưởng cho rằng “Chúng ta không chạy theo số lượng ồ ạt mà cần làm theo phương châm: tập trung nâng cao chất lượng và có thị trường đến đâu làm theo khối lượng đó mà không vượt quá xa. Các tỉnh cho kiểm tra, thống kê vùng nuôi, nắm chắc lại diễn biến của xuống giống, tiến độ nuôi, thu hoạch. Những thông tin này được tập hợp lại, trên cơ sở đó nhóm thường trực ban chỉ đạo sản xuất và tiêu thụ cá tra sẽ trao đổi và thông báo từng địa phương để cảnh báo kịp thời. Từ nay đến cuối năm, tập trung hỗ trợ người nuôi áp dụng GlobalGAP, đây là nền tảng vững chắc để phát triển bền vững” - Bộ trưởng Cao Đức Phát nói.