Theo số liệu thốngkê của Hệ thống cảnh báo sớm của Việt Nam được tổng hợp từ các Báo cáo thườngniên của các quốc gia thành viên WTO, trong vòng khoảng 20 năm (giai đoạn từ1994 đến 2012), các thành viên của WTO đã tiến hành khởi xướng 789 vụ điều trachống bán phá giá (CBPG) đối với sản phẩm thép trên tổng số hơn 4000 vụ điềutra CBPG trong giai đoạn này[1].

Nghiên cứu thực tiễnđiều tra CBPG đối với sản phẩm này tại một số nước, số liệu cho thấy mặt hàngthép và các sản phẩm làm từ thép hoặc kim loại cơ bản (basic metal) là đối tượngthường xuyên của biện pháp phòng vệ thương mại.

Thống kê cụ thể vềđiều tra CBPG tại một số quốc gia trong giai đoạn từ 1994 đến 2012 như sau:

Nguồn: website canhbaosom.vn

Các số liệu trêncho thấy, các quốc gia/vùng lãnh thổ tích cực sử dụng biện pháp CBPG như Hoa Kỳ,Liên minh Châu Âu dành sự quan tâm khá thường xuyên đối với mặt hàng thép. Cácsản phẩm thép bị điều tra chống bán phá giá chiếm chủ yếu là các sản phẩm xây dựngnhư ống thép hàn, dây cáp thép, thanh thép chịu lực, thép cán nóng, thép khônggỉ, thép carbon và thép hợp kim[2] …

Lý giải cho việc sảnphẩm thép trở thành đối tượng thường bị điều tra chống bán phá giá, nguyên nhânđầu tiên xuất phát từ sự phong phú về chủng loại sản phẩm. Thép là một trong nhữngkim loại cơ bản có tính ứng dụng cao. Sản phẩm thép có đến hàng ngàn chủng loạitrải dài trong mã HS 72 (sắt và thép), mã HS73 (các sản phẩm bằng sắt hoặcthép), mã HS 82 (Dụng cụ, đồ nghề, dao, kéo và bộ đồ ăn làm từ kim loại cơ bản;các bộ phận của chúng làm từ kim loại cơ bản), mã HS 83 (Hàng tạp hóa làm từkim loại cơ bản), mã HS 94 (sản phẩm nội thất, nhà lắp ghép bằng sắt thép), mãHS 96 (các mặt hàng khác) từ các sản phẩm thép nguyên liệu cho đến các sản phẩmthép hạ nguồn.

Do vậy, khả năng mộthoặc một nhóm sản phẩm trong số hàng ngàn chủng loại này bị điều tra CBPG làkhá cao. Một nguyên nhân khác có thể kể đến là tầm quan trọng của ngành thép đốivới nền kinh tế. Như đã thống kê, hầu hết các sản phẩm thép bị điều tra đều làcác sản phẩm xây dựng, có giá trị kinh tế. Do đó, khi có dấu hiệu về hành vibán phá giá, các doanh nghiệp sản xuất và cơ quan có thẩm quyền sẽ nhanh chóngphát hiện và tiến hành điều tra.

Cùng với việc là sảnphẩm thường bị điều tra chống bán phá giá, số vụ việc tranh chấp tại cơ chế giảiquyết tranh chấp WTO liên quan đến sản phẩm thép cũng tương đối nhiều. Trong số105 vụ tranh chấp về việc áp dụng biện pháp chống bán phá giá, có khoảng 19 vụviệc[3] (chiếm khoảng 20%) liên quan đến thép và các sản phẩm làmtừ thép. Các quốc gia yêu cầu tham vấn thường đưa ra các lập luận cho thấy cácvi phạm của cơ quan điều tra trong quá trình phân tích thiệt hại cũng như tínhtoán biên độ phá giá.

Việt Nam cũng là mộttrong những nước bị điều tra CBPG, với 52 vụ việc bị điều tra chống bán phá giábởi 15 nước khác nhau trên thế giới từ 1994 đến tháng 3 năm 2013, trong đó sốlượng các vụ việc mà sản phẩm đối tượng là thép là khoảng 15 vụ việc [4] (28%). Trong số đó, riêng trong 3 năm gần đây (từ 2011 đến 2013), ViệtNam đã phải ứng phó với 8 vụ điều tra chống bán phá giá sản phẩm về thép (ống dẫndầu, thép cuộn cán nguội, thép cuộn nguội, ống thép các bon, thép cuộn nguội,thép cuộn không gỉ, mắc áo thép, tháp điện gió). Điều này cho thấy xu hướng điềutra đối với sản phẩm này đang gia tăng.

Về khởi xướng điềutra, cho đến nay Việt Nam mới chỉ điều tra một vụ việc đối với sản phẩm thépkhông gỉ cán nguội nhập khẩu từ 4 nước là Trung Quốc, Indonesia, Malaysia vàĐài Loan. Ngày 5 tháng 9 năm 2014, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số7896/QĐ-BCT về việc áp dụng thuế chống bán phá giá. Theo Quyết định này, thuếCBPG sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 5 tháng 10 năm 2014. Đây là vụ việc điềutra chống bán phá giá đầu tiên của Việt Nam và sản phẩm bị áp dụng là thép, mộttrong những đối tượng thường xuyên của các vụ điều tra chống bán phá giá trênthế giới cũng như các tranh chấp tại WTO.

Nguồn: Phòng Điều tra các vụ kiện phòngvệ thương mại – Cục Quản lý cạnh tranh

-----------------------------------------------------------------------------------------

[1] http://service.canhbaosom.vn/vi/tool/adm

[2]http://ec.europa.eu/trade/policy/accessing-markets/trade-defence/actions-against-imports-into-the-eu/anti-dumping/

[3]http://wto.org/english/tratop_e/dispu_e/dispu_agreements_index_e.htm?id=A6#selected_agreement

[4]http://chongbanphagia.vn/files/Thong%20ke%20cac%20vu%20kien%20CBPG%20voi%20hang%20XK%20VN%2031.03.2014.pdf