Mặc dù đã gần TếtNguyên đán 2014, sức tiêu thụ mặt hàng đường tăng nhưng giá đường trên thị trườngvẫn ở mức thấp, đường tồn kho cao khiến hàng loạt nhà máy lâm vào cảnh khốn đốn.Đường sản xuất trong nước dư thừa, xuất khẩu gặp khó khăn thế mà chúng ta phảinhập khẩu đường theo cam kết WTO và mới đây là đề xuất nhập 30.000 tấn đường sảnxuất ở Lào của Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai về gia công, đã khiến nhiều nhà máytrong nước lo ngại…

Báo động chuyện... thừa đường

Chiều 3-12, Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) cho biết, giáđường cát trong nước đang dao động ở mức thấp khoảng 14.000 đồng/kg, đây là mứcgiá chỉ đảm bảo cho các doanh nghiệp sản xuất từ hòa vốn đến lỗ nhẹ. Ông NguyễnThành Long, Chủ tịch VSSA chua chát: “Dù tiên liệu trước tình hình không suôn sẻnên các nhà máy dè dặt sản xuất tới đâu bán tới đó, đồng thời hạn chế thấp nhấttình trạng dồn hàng, trữ hàng… Song, hiện thời các doanh nghiệp vẫn còn “ôm”hơn 100.000 tấn đường tồn kho”. Theo ông Long, niên vụ mía đường 2013 - 2014,các nhà máy đường cả nước dự kiến sản xuất khoảng 1,6 triệu tấn đường; trongkhi nhu cầu tiêu thụ trong nước khoảng 1,3 triệu tấn. Như vậy về cơ bản đã thừa300.000 tấn đường, đó là chưa kể đường tồn kho từ vụ trước và một lượng đường lớnnhập lậu qua biên giới Tây Nam. Ngoài ra, Bộ Công thương cũng vừa cấp quota chocác doanh nghiệp nhập 73.000 tấn đường theo cam kết WTO. Điều này cho thấy chuyệnthừa đường đang ở mức báo động.

Thực tế này đã khiến các doanh nghiệp ngành mía đường trongnước càng bức xúc hơn khi ngay từ đầu năm 2013, VSSA đã có văn bản gửi Vănphòng Chính phủ về việc đề nghị xử lý việc xuất khẩu đường để giải quyết cấpbách khó khăn về tồn kho. VSSA bày tỏ lo ngại khi đầu ra của mặt hàng đường ùn ứđã đẩy các doanh nghiệp ngành mía đường vào thế phải đối mặt nguy cơ phá sản, ảnhhưởng đến hàng triệu hộ nông dân trồng mía. Ông Nguyễn Hoàng Ngoan, Phó Tổnggiám đốc Công ty cổ phần Mía đường Cần Thơ (Casuco) nhìn nhận, từ chỗ thiếu đườngtrước đây, nay chúng ta đã thừa đường và sản lượng dư thừa ngày một tăng. Thờigian gần đây các doanh nghiệp phối hợp cùng VSSA kiến nghị các ngành chức năngcho phép xuất khẩu đường dạng tiểu ngạch nhằm giảm áp lực tồn kho; đồng thời giữgiá đường, bảo vệ quyền lợi cho nông dân trồng mía. Tuy nhiên, việc xuất khẩuchưa như mong muốn thì lại nảy sinh chuyện Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai muốn đưa30.000 tấn đường sản xuất từ Lào về Việt Nam gia công để xuất sang Trung Quốc.

Về cơ bản VSSA, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ không cho Tập đoàn Hoàng Anh GiaLai đưa 30.000 tấn đường sản xuất từ Lào về Việt Nam, bởi sản lượng đường trongnước đang quá dư thừa và rối bời chuyện tìm đầu ra.

Vòng lẩn quẩn dẫn tới thua thiệt…

VSSA cho rằng, chương trình sản xuất 1 triệu tấn đường đếnnay đã hoàn thành, vượt kế hoạch đề ra, và đang hướng tới 2 triệu tấn đường vàonăm 2020 nhằm phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Song hiện tại, ngànhmía đường đang đối mặt với muôn vàn khó khăn. Vấn đề bức bách là tìm cách ngănđường nhập lậu, đồng thời tính toán đẩy mạnh xuất khẩu đường một cách linh hoạtnhằm nâng giá đường nội tăng lên, cứu nhà máy và nông dân trồng mía.

Các nhà máy đường cũng bức xúc khi hiện tại đường cát Thái Lan nhập lậu tiếp tụctràn vào nước ta cả trăm tấn mỗi ngày, bán với giá thấp hơn đường nội từ 500 -800 đồng/kg nên họ thao túng thị trường. Ông Nguyễn Thành Long, Chủ tịch VSSAbày tỏ băn khoăn: khi lực lượng quản lý thị trường, hải quan… vào đợt truy quétcao điểm thì đường lậu ngơi đi một ít; song qua đợt mọi việc vẫn như cũ. Nếunhư trước đây đường lậu chủ yếu tràn vào Việt Nam qua biên giới Tây Nam, naycòn thâm nhập qua biên giới phía Bắc, miền Trung.

Cũng theo VSSA, ngành mía đường Việt Nam đang thua thiệt trăm bề so với nhiềunước trên thế giới về năng suất, sản lượng, chất lượng… dẫn đến chi phí giáthành cao từ đó yếu thế trong cạnh tranh trên thị trường. Một trong nhữngnguyên nhân cơ bản là sản xuất mía ở ĐBSCL và các nơi vẫn còn dạng nhỏ lẻ, manhmún, thiếu đầu tư chiều sâu, cơ giới hóa còn yếu… Ngoài ra, sự liên kết giữanhà máy với nông dân và doanh nghiệp tiêu thụ đường còn lỏng lẻo, dẫn đến nhiềuhạn chế.

Ông Nguyễn Thế Tự, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Phụng Hiệp (HậuGiang) thừa nhận: “Sau 2 vụ thua lỗ liên tục khiến hàng loạt hộ nông dân trồngmía uể oải và chán nản; trong đó năm nay nhiều hộ lỗ 10 - 15 triệu đồng/ha. Chủtrương của huyện chỉ giữ lại 5.000ha mía trong những vùng đê bao, phần còn lạisẽ khuyến khích nông dân chuyển sang trồng các loại cây có múi, cây ăn trái, hoặctrồng lúa…”. Tại Sóc Trăng, vùng mía nguyên liệu huyện Cù Lao Dung có gần8.000ha, nhưng theo ông Phạm Hồng Văn, Phó chủ tịch UBND huyện này, diện tíchtrồng mía sẽ được điều chỉnh theo hướng giảm dần để chuyển sang các loại cây trồngkhác nhằm tăng hiệu quả sản xuất. Cũng trong niên vụ này, tỉnh Trà Vinh chỉ trồngkhoảng 5.100ha mía nguyên liệu, giảm hơn 1.000ha…

Từ thực tế nông dân đang bỏ mía, các nhà máy đường cũng “sốt vó” khi diện tíchtrồng mía giảm dẫn đến không đủ nguyên liệu phục vụ chế biến. Hiện ngành mía đườngđang chờ những biện pháp ngăn chặn được đường nhập lậu hiệu quả, có cơ chếthông thoáng để đẩy mạnh xuất khẩu đường hợp lý nhằm giải phóng hàng tồn kho vànâng giá đường trong nước tăng lên. Giá đường cải thiện thì giá mía nguyên liệumới tăng và khi đó nông dân sẽ không bỏ mía như hiện nay.

Nguồn: http://sggp.org.vn