Không phải là hiện tượng bất thường

Thời gian gần đây, số lượng các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam có xu hướng gia tăng. Nhận định về vấn đề này, ông Chu Thắng Chung- Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương)- cho biết, các biện pháp phòng vệ thương mại là các công cụ chính sách phù hợp được Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) công nhận và cho phép các thành viên sử dụng trong thương mại quốc tế. Theo thống kê của WTO, kể từ khi tổ chức này được thành lập vào năm 1995 đến nay đã có hơn 4.500 biện pháp phòng vệ thương mại được các nước thành viên WTO áp dụng. Vì vậy, việc hàng xuất khẩu gặp phải các biện pháp phòng vệ thương mại trong thương mại quốc tế không phải là hiện tượng bất thường.

Trong thời gian gần đây, số lượng các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam có xu hướng gia tăng. Nguyên nhân do, nền kinh tế Việt Nam ngày càng phát triển và đạt được nhiều thành tựu, năng lực sản xuất trong nước ngày càng gia tăng nên các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam ngày càng đa dạng về chủng loại và có sự tăng trưởng nhanh về kim ngạch.

Bên cạnh đó, cùng với chủ trương tích cực hội nhập kinh tế, Việt Nam đã và đang tham gia vào nhiều hiệp định thương mại tự do. Vì vậy, hàng rào thuế quan đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam được dỡ bỏ ngày càng nhiều. Điều này một mặt khiến hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam có tính cạnh tranh cao hơn tại các thị trường nhập khẩu. Mặt khác, nó cũng tạo áp lực đối với các doanh nghiệp sản xuất nội địa tại thị trường nhập khẩu, buộc họ phải tìm đến các công cụ chính sách thương mại hợp pháp để bảo vệ lợi ích của mình, trong đó có các công cụ chính sách phòng vệ thương mại.

Vì vậy, một số mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam gần đây phải đối diện và ứng phó với các cuộc điều tra phòng vệ thương mại của nước ngoài là tất yếu trong quá trình hội nhập kinh tế. Điều này cũng thể hiện năng lực sản xuất, năng lực xuất khẩu của nền kinh tế Việt Nam đang ngày một phát triển.

Sự gia tăng xuất khẩu của hàng Việt Nam trong những năm gần đây còn diễn ra trong bối cảnh một số quốc gia chú trọng hơn đến các chính sách bảo vệ ngành sản xuất trong nước, thậm chí sử dụng cả những biện pháp gây tranh cãi, dẫn đến những căng thẳng và xung đột lợi ích giữa các quốc gia. Trong bối cảnh đó, tần suất hàng xuất khẩu của Việt Nam gặp phải các biện pháp phòng vệ thương mại sẽ ngày càng nhiều hơn.

Khẳng định, khi một mặt hàng xuất khẩu bị điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, mặt hàng đó sẽ có rủi ro lớn hơn do khả năng cạnh tranh về giá có thể giảm đi một khi biện pháp phòng vệ thương mại được áp dụng. Tuy vậy, ông Chu Thắng Chung cũng cho rằng, không phải tất cả các cuộc điều tra phòng vệ thương mại đều dẫn đến kết quả bất lợi cho xuất khẩu của Việt Nam. WTO cho phép các thành viên áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, nhưng việc áp dụng cũng phải thông qua một quy trình điều tra với các điều kiện và thủ tục chặt chẽ được quy định trong các hiệp định của WTO.

Ông Chu Thắng Chung cũng khuyến nghị các doanh nghiệp xuất khẩu quan tâm và hợp tác, cung cấp thông tin đầy đủ cho cơ quan điều tra, việc điều tra có thể dẫn đến kết luận là không đủ điều kiện để áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại. Kể cả khi biện pháp phòng vệ thương mại được áp dụng, nếu hàng hóa xuất khẩu của doanh nghiệp bị áp một mức thuế phòng vệ thương mại thấp thì cũng không ảnh hưởng nhiều đến hoạt động xuất khẩu, thậm chí doanh nghiệp còn có cơ hội tăng trưởng xuất khẩu nếu các đối thủ cạnh tranh khác bị áp một mức thuế phòng vệ thương mại cao hơn.

Sát cánh cùng doanh nghiệp trong sân chơi quốc tế

Để hỗ trợ các doanh nghiệp hạn chế những rủi ro từ việc hàng hóa xuất khẩu bị nước ngoài điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, hiện Cục Phòng vệ thương mại xây dựng hệ thống cảnh báo sớm nhiều ngành hàng, sản phẩm có nguy cơ bị kiện phòng vệ thương mại tại nhiều thị trường khác nhau. Danh sách được xây dựng trên cơ sở theo dõi biến động xuất khẩu của những mặt hàng đã bị thị trường xuất khẩu áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại hoặc các biện pháp hạn chế thương mại khác với nước thứ ba nhưng chưa áp dụng đối với Việt Nam. Doanh nghiệp quan tâm có thể thường xuyên theo dõi, cập nhật ngành hàng, sản phẩm và có các điều chỉnh xuất khẩu phù hợp để hạn chế bị kiện phòng vệ thương mại. Danh sách này được cập nhật thường xuyên trên trang web của Cục Phòng vệ thương mại.

Bên cạnh đó, Cục Phòng vệ thương mại luôn duy trì các kênh liên lạc với cơ quan điều tra phòng vệ thương mại của nhiều nước, các cơ quan đại diện của Việt Nam ở nước ngoài, luật sư, hiệp hội và doanh nghiệp để kịp thời cập nhật tình hình, thông tin các vụ việc phòng vệ thương mại nhằm cung cấp tới các Bên liên quan một cách nhanh chóng và chính xác.

Với tinh thần bảo vệ tối đa quyền và lợi ích chính đáng của các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu của Việt Nam, Cục Phòng vệ thương mại luôn theo sát, hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam bày tỏ quan điểm phản bác các lập luận thiếu căn cứ, vi phạm quy định WTO của nguyên đơn khởi kiện hay cơ quan điều tra nước ngoài; cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ, kịp thời trên cơ sở yêu cầu của cơ quan điều tra đối với chính phủ để hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình xử lý vụ việc.

Cục Phòng vệ thương mại nỗ lực đưa các nội dung đào tạo, tập huấn doanh nghiệp vào các chương trình, hoạt động của ngành công thương. Hoạt động này có ý nghĩa quan trọng để nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, cung cấp những thông tin cơ bản về phòng vệ thương mại để doanh nghiệp có thể chủ động ứng phó kịp thời hơn, hiệu quả hơn với các vụ kiện phòng vệ thương mại của nước ngoài. Các hoạt động này cũng hướng tới hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu hình thành nhiệm vụ phòng vệ thương mại trong nội dung quản trị trong doanh nghiệp, phù hợp với tình hình hội nhập kinh tế quốc tế thời kỳ mới.