Theo bài báo, ngày 23/6/2009, Mỹ và EU đã chính thức đệ đơn lên WTO kiện Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đối với 9 mặt hàng nguyên vật liệu là quặng nhôm, than cốc, đá thạch anh, magiê, măngan, silic dạng kim loại, ôxit silic, phốt pho, kẽm. Đơn kiện cho rằng việc hạn chế xuất khẩu này đã vi phạm những điều Trung Quốc cam kết khi gia nhập WTO năm 2001. Tiếp đó ngày 21/8/2009, Mexico cũng đâm đơn kiện Trung Quốc về vấn đề này.

Tháng 7 và tháng 9/2009, phía Trung Quốc đã gặp gỡ và thương lượng với Mỹ, EU nhằm hòa giải, nhưng không đạt kết quả. Bởi vậy, trong tháng 12/2010, WTO đã lập ban chuyên án nghiên cứu điều tra về đơn kiện của Mỹ, EU và Mexico. Ngày 18/2/2011, Người phát ngôn Văn phòng Đại diện thương mại Mỹ Mefeterius McPherson nói: “Chúng tôi có đầy đủ bằng chứng chứng minh Trung Quốc đã vi phạm quy định của WTO”. Ban chuyên án của WTO cũng cho rằng theo xác định bước đầu thì Trung Quốc đã vi phạm quy định và cam kết khi gia nhập WTO.

Khoảng tháng 4/2011, WTO sẽ công bố đầy đủ những chứng cứ về việc Trung Quốc vi phạm mà Mỹ, EU và Mexico đã khiếu kiện. Nếu thua kiện, Trung Quốc buộc phải hủy bỏ hạn ngạch hạn chế xuất khẩu, nếu không sẽ bị trừng phạt kinh tế.

Phía Trung Quốc cho rằng đây là cái cớ để Mỹ, EU và các nước gây khó khăn cho Trung Quốc trong quan hệ buôn bán, đồng thời mở đường cho việc áp dụng các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với việc Trung Quốc vừa ban hành quy định hạn chế xuất khẩu đất hiếm.

Tuy nhiên tờ “Tham khảo kinh tế” ngày 22/2 dẫn lời Chủ tịch nhà nước Trung Quốc Hồ Cẩm Đào thừa nhận: “Việc chúng ta áp dụng một số biện pháp hạn chế xuất khẩu nhằm nâng cao quản lý vĩ mô và tiết kiệm năng lượng hiện đang thách thức những quy tắc và cam kết khi Trung Quốc gia nhập WTO. Bởi vậy để giảm bớt sự phê phán của thế giới, chúng ta có thể hủy bỏ hạn ngạch và thay vào đó chúng ta nâng cao mức thuế môi trường và thuế tiêu dùng ở trong nước.”

Các chuyên gia trong nước cho rằng Trung Quốc có thể vận dụng các biện pháp mà các nước Mỹ và phương Tây đang sử dụng như thuế tài nguyên, tăng dự trữ mặt hàng chiến lược để hạn chế xuất khẩu.

Tờ “Wall Street Journal” ngày 13/2 đăng bài của Radzyn Sali, trong đó viết sau 10 năm gia nhập WTO, Trung Quốc ra sức tận dụng những kẽ hở trong quy tắc của WTO để kiếm lợi tối đa, đồng thời hết sức né tránh những quy định bất lợi. Trung Quốc hăng hái đàm phán tự do hóa mậu dịch (FTA) song phương với các nước, nhưng chỉ dừng lại vấn đề xóa bỏ thuế quan còn các vấn đề khác như tự do đầu tư, tự do mở cửa thị trường trong nước cho các nước dường như bỏ qua. Hiệp định FTA ký với ASEAN cũng vậy. Chính bì thế, khi hiệp định này có hiệu lực kể từ 1/1/2010, nhiều nước ASEAN đã bị “sốc” khi bị hàng hóa Trung Quốc tràn ngập thị trường nội địa, trong khi hàng hóa của họ lại không thể chen chân vào thị trường Trung Quốc. Còn FTA Trung Quốc ký với Pakistan thậm chí vẫn đánh thuế nhiều mặt hàng của Pakistan khi vào thị trường Trung Quốc.

Đối với “Vòng đàm phán Doha” thì Trung Quốc “ngậm miệng ăn tiền”, không hề đưa ra chính kiến riêng mà chỉ nghe các nước nói để “gió chiều nào che chiều đó”. Bởi vậy, việc Trung Quốc bị các nước kiện và trừng phạt kinh tế cũng là điều dễ hiểu.

Nguồn: http://vietbao.vn