Suốt từ đầu năm tới hết tháng 10, giá trị XK cá ngừ củaViệt Nam sang Nhật Bản sụt giảm liên tục. Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hảiquan Việt Nam, 10 tháng đầu năm 2013 XK cá ngừ của Việt Nam sang đây chỉ đạthơn 38,3 triệu USD, giảm hơn 21% so với cùng kỳ năm ngoái. Sự sa sút của nềnkinh tế Nhật Bản, sự giảm giá của đồng yên trong năm nay cộng với việc nước nàythắt chặt các biện pháp quản lý an toàn thực phẩn đã khiến các nhà cung cấp cángừ chuyển hướng XK sang các thị trường đang phát triển khác như Châu Âu, HànQuốc và Bắc Mỹ.

Mặc dù nổi tiếng là thị trường tiêu thụ cá ngừ tươi sống vàđông lạnh, nhưng tại khu vực Châu Á, Nhật Bản cũng là một thị trường tiêu thụ quantrọng đối với cá ngừ đóng hộp, kể cả với Việt Nam. Trong khi XK cá ngừ tươi sốngvà đông lạnh của Việt Nam sang Nhật Bản giảm tới gần 25% thì mặt hàng cá ngừ chếbiến của Việt Nam lại đang có sự tăng trưởng tới gần 11% so với cùng kỳ nămngoái.

Sản phẩm cá ngừ chế biến chỉ chiếm hơn 14% tổng giá trị XKcá ngừ của Việt Nam sang Nhật Bản, nhưng với tình hình nguồn nguyên liệu hiệnnay, đây vẫn được coi là kết quả khả quan. Tuy nhiên, với mặt hàng này các DNViệt Nam đang rất khó cạnh tranh tại thị trường Nhật Bản.

XK các mặt hàng cá ngừ chế biến của Việt Nam sang đây luônphải cạnh tranh gay gắt với các sản phẩm đến từ các nước trong khối ASEAN.Trong đó, 2 đối thủ đáng gờm nhất là Thái Lan và Philippines.

Cụ thể, theo số liệu của Hải quan Nhật Bản, tính đến hếttháng 10 năm nay, riêng 4 mặt hàng cá ngừ chế biến XK chủ lực của Việt Nam sangđây đạt hơn 571 triệu yên, giảm gần 4% về mặt giá trị so với cùng kỳ năm trước.Trong khi đó, XK các mặt hàng này của Thái Lan và Philippines lại tăng so vớicùng kỳ năm trước lần lượt là 23% và 5%.

Theo tìm hiểu, hiện tại Việt Nam cùng với các nước trongASEAN 6 (gồm có Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar, Philippines,Singapore, Thái Lan) đã tiến hành đàm phán với Nhật Bản trong hai khuôn khổ: Hiệpđịnh đối tác kinh tế toàn diện ASEAN – Nhật Bản (AJCEP) và Hiệp định đối táckinh tế Việt Nam – Nhật Bản (VJEPA). Như vậy các DN XK sang Nhật Bản có thể lựachọn 1 trong 3 mức thuế là AJCEP, VJEPA hay GSP.

Tuy nhiên, kết quả cuối cùng các sản phẩm cá ngừ chế biến củaViệt Nam đang phải chịu mức thuế suất bất lợi. Cụ thể là đối với hai mặt hàngcá ngừ vây vàng đóng hộp (mã HS160414092) và thăn cá ngừ hấp đông lạnh (mãHS160414099) đang phải chịu mức thuế suất cao hơn so với của Thái LanPhilippines.

Hai mặt hàng này, từ mùng 01/4/2009 Thái Lan đã được hưởng mứcthuế suất ưu đãi là 4,8% tiếp đó giảm xuống còn 1,6% kể từ tháng 4/2011 và xuốngcòn 0% từ tháng 4/2012. Còn Philipin cũng đang được hưởng mức thuế 4,8% tiếp đósẽ giảm xuống còn 2,4% từ tháng 4/2011 và 1,2% từ tháng 4/2012 và xuống còn 0%từ tháng 4/2013. Trong khi các DN XK cá ngừ của Việt Nam vẫn đang phải chịu mứcthuế suất 7,2% theo GSP giữa Việt Nam và Nhật Bản, và 9,6% theo VJEPA, vàthậm chí cũng không được cắt giảm hàng năm đến 0% như những nước này.

Hiện nay, nguồn nguyên liệu cá ngừ trong nước đạt tiêu chuẩnXK dưới dạng tươi sống và đông lạnh không đáp ứng đủ nhu cầu chế biến của DN phầnlớn là do kỹ thuật bảo quản nguyên liệu sau khai thác chưa tốt. Nếu làm tốt thìtổng sản lượng khai thác của Việt Nam cũng không đủ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ củathị trường Nhật Bản. Thế nên, việc đẩy mạnh XK các sản phẩm cá ngừ chế biếnsang đây là hướng đi tốt nhất cho các DN tại thời điểm hiện tại. Nhưng với mứcthuế suất này các sản phẩm cá ngừ chế biến Việt Nam không thể cạnh tranh được vớicác nước cùng khu vực.

Nguồn: http://www.vasep.com.vn