Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP), trong tháng 5/2025, xuất khẩu cá tra giảm 17,3%, chỉ đạt 138 triệu USD, đây mức sụt giảm mạnh nhất trong các nhóm chủ lực.

Nguyên nhân chính khiến xuất khẩu cá tra trong tháng qua sụt giảm mạnh do các doanh nghiệp tạm thời điều chỉnh lịch xuất hàng sang Hoa Kỳ - thị trường tiêu thụ cá tra lớn nhất, nhằm chủ động tái cơ cấu thị trường. 

Ngoài ra, trong bối cảnh thị trường thủy sản toàn cầu ngày càng cạnh tranh khốc liệt, giá cá tra phile thường xuyên chịu áp lực giảm do cạnh tranh về giá và sự bão hòa thị trường. 

Thống kê cho thấy, hiện sản phẩm phile cá tra truyền thống chiếm phần lớn trong xuất khẩu thủy sản của Việt Nam, chiếm khoảng 70-80% tổng lượng xuất khẩu cá tra. Đặc điểm của phile là nguyên liệu thô, chưa chế biến nhiều, thường được các nhà nhập khẩu dùng để chế biến thành các món ăn khác. Mặc dù là thế mạnh với sản lượng lớn và giá thành cạnh tranh, sản phẩm này đang đối mặt với nhiều hạn chế.

Theo VASEP, ngành cá tra Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải đa dạng hóa sản phẩm và phát triển các dòng sản phẩm tiện lợi, chế biến sâu nhằm gia tăng giá trị và nâng cao sức cạnh tranh.

Để đáp ứng nhu cầu từ thị trường, nhiều doanh nghiệp thủy sản đang tích cực triển khai các dòng sản phẩm chế biến sâu như cá viên, cá tẩm gia vị, cá hộp, collagen từ phụ phẩm nhằm thâm nhập thị trường ngách và đáp ứng xu hướng tiêu dùng tiện lợi, đặc biệt tại các đô thị lớn ở châu Á.

Để phát huy hết tiềm năng của các sản phẩm tiện lợi từ cá tra, VASEP cho rằng, khu vực Trung Đông và Bắc Phi có hơn 400 triệu dân, đa phần theo đạo Hồi và có nhu cầu cao về thực phẩm Halal. Cá tra Việt Nam hoàn toàn có thể chiếm lĩnh phân khúc này nếu đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn chế biến, truy xuất và chứng nhận Halal. Pakistan, Bangladesh hay thậm chí là các nước châu Phi Hồi giáo như Nigeria, Senegal cũng là những thị trường tiêu thụ cá tra đông lạnh tiềm năng.

Đại diện VASEP khuyến cáo, các doanh nghiệp ngành cá tra nên tái cơ cấu sản phẩm theo nhu cầu từng khu vực: Thay vì xuất khẩu cá tra phile đại trà, cần xây dựng các dòng sản phẩm riêng biệt như là phile không da cho Nhật Bản, cá cắt khoanh cho châu Phi, cá viên, chả cá cho ASEAN...

Dự báo về tình hình xuất khẩu thủy sản trong thời gian tới, VASEP cho rằng, từ nay đến tháng 7 (thời điểm Mỹ sẽ quyết định mức thuế chính thức áp với một số sản phẩm từ Việt Nam), dự kiến hoạt động xuất khẩu sang thị trường này sẽ tiếp tục thận trọng. Các doanh nghiệp cần tính toán thời điểm giao hàng hợp lý để vừa tránh rủi ro về thuế, vừa không mất đơn hàng.

Nguồn: Tạp chí Doanh nghiệp & Tiếp thị