Sáng nay (4/6), tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức Hội nghị trực tuyến về sản xuất và tiêu thụ lúa gạo các tỉnh đồng bằng Sông Cửu Long. Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã tới dự và phát biểu chỉ đạo Hội nghị.
 

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), tính đến thời điểm hiện nay các tỉnh vùng ĐBSCL đã thu hoạch xong lúa vụ Đông Xuân. Lúa vụ Đông Xuân toàn vùng năm 2008-2009 đạt 1,548 triệu ha, tăng so với năm trước 22.000 ha, năng suất toàn vùng đạt 63,48 tạ/ha, xấp xỉ so với mức kỷ lục năm 2008. Sản lượng thóc ước đạt 9,823 triệu tấn, tương đương năm 2008. Đây được xem là năm đỉnh cao của sản lượng lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Về xuất khẩu gạo 5 tháng đầu năm đạt mức cao nhất từ ngày Việt Nam xuất khẩu gạo đến nay, với số lượng 2,958 triệu tấn, trị giá xuất FOB khoảng 1,217 tỷ USD (trị giá CIF là 1,385 tỷ USD), tăng 50,81% về số lượng và tăng 28,21% về giá trị FOB (tăng 35,31% trị giá CIF) so với năm 2008. Giá trị xuất khẩu bình quân đạt 411,52 USD/tấn.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, số lượng đăng ký hợp đồng đến cuối tháng 5 đã lên đến 4,064 triệu tấn, riêng tháng 5 đã đăng ký hợp đồng lên đến 400.000 tấn, sau khi có thông báo tiếp tục đăng ký lại hợp đồng từ ngày 5/5/2009. Như vậy, về cơ bản nếu không có biến động bất thường, xuất khẩu gạo năm 2009 có thể đảm bảo trị giá trên 5 triệu tấn gạo.

Tuy 5 tháng đầu năm rất thuận lợi, dự báo sản xuất lúa ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và miền Bắc cả năm cũng thuận lợi, song việc bình ổn giá và xuất khẩu lại đang gặp những khó khăn.

Theo nhận định của ông Trương Thanh Phong- Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam, các nước xuất khẩu gạo với số lượng lớn trên thế giới đang muốn bán ra lượng gạo tồn kho như Thái Lan, Ấn Độ và các nước châu Phi. Điều này rất có thể sẽ làm giá gạo xuất khẩu bị giảm trong thời gian tới.

Đại diện của các tỉnh trong khu vực đồng bằng sông Cửu Long cũng thừa nhận việc giá lúa gạo đang có xu hướng giảm. Ông Văn Hà Phong, đại diện của tỉnh Kiên Giang nói rằng, trên địa bàn tỉnh này hiện ghe, xuồng, hàng xáo ít vào mua gạo trong dân. “Hiện, mức giá bị giảm 500 đồng so với tháng 4”- ông Phong nói.

Do đó, các địa phương đề nghị đẩy mạnh hơn nữa việc ký hợp đồng xuất khẩu lúa gạo, tìm kiếm thị trường xuất khẩu để tăng chỉ tiêu xuất khẩu gạo lên 6 triệu tấn. Thêm vào đó, cần có cơ chế áp dụng biện pháp tạm trữ lúa.

Nhiều đại biểu cũng cho rằng, với lượng lúa tồn còn nhiều như vậy, có tỉnh tồn từ 70.000-200.000 tấn, trong khi đó, vụ hè thu sẽ cho thu hoạch lớn, nếu không có kế hoạch tiêu thụ thì lượng lúa tồn ngày càng lớn. Đại diện các tỉnh cũng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo thành lập cơ quan chuyên ngành rà soát lại sản lượng lúa hàng hoá tại đồng bằng sông Cửu Long và chỉ đạo Hiệp hội Lương thực Việt Nam tăng chỉ tiêu xuất khẩu gạo, không dừng ở con số 5 triệu tấn như dự kiến trong năm nay.

Các đại biểu cũng đề xuất, Chính phủ cần có cơ chế tạm trữ ngay thời điểm này. Nếu không sẽ làm phức tạp thêm tình hình, lặp lại kịch bản như năm ngoái, giá thì chững lại mà dân cũng không bán được, doanh nghiệp không mua.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát nhận định, sản xuất và tiêu thụ lúa gạo trong 5 tháng qua đạt nhiều thắng lợi, góp phần vào ngăn chặn suy giảm kinh tế. Đây là năm đỉnh cao, sản lượng tăng thêm khoảng 215.000 tấn lúa, xuất khẩu đạt mức kỷ lục cao, giá thuận lợi, đem lại hiệu quả lớn.

Theo Bộ trưởng, trước mắt trong tháng 6 và tháng 7, cần khuyến khích đẩy mạnh việc ký hợp đồng của các doanh nghiệp. Về việc mua tạm trữ, hiện giá đang giảm, nhưng áp lực về cung vẫn còn ở phía trước, khi thu hoạch lúa hè thu chính vụ, áp lực giảm giá là rất lớn nên cần chuẩn bị phương án mua tạm trữ. Tuy nhiên, yêu cầu các địa phương rà soát lại lượng tồn kho trong dân và sẽ cân nhắc thời điểm để triển khai chính sách mua tạm trữ này.

Về những kiến nghị tăng chỉ tiêu xuất khẩu lên 6 triệu tấn gạo để giúp bình ổn giá lúa, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải cho rằng, việc điều hành xuất khẩu gạo phải dựa trên khả năng sản xuất và yêu cầu của thị trường. Nếu điều hành không khéo, nâng chỉ tiêu xuất khẩu lên 6 triệu tấn thì có thể đối mặt với việc giá sẽ xuống tiếp.

Ngoài ra, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải cũng yêu cầu các cơ quan chức năng, doanh nghiệp đẩy mạnh việc tìm kiếm thị trường. Việc các tỉnh kiến nghị mua tạm trữ gạo, Phó Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Công Thương đánh giá lại công tác tạm trữ lúa gạo năm 2008 và đề xuất cơ chế tạm trữ năm 2009.