Sau mùa nhập khẩu thuỷ sản phục vụ lễNoel, tết dương lịch cách nay hai ba tháng, khách hàng châu Âu, theo thông lệ,từ đầu tháng 12 sẽ chuẩn bị cho hai quý đầu năm sau. Tuy nhiên, năm nay mọichuyện lại diễn ra không như thông lệ, việc chào bán các mặt hàng thuỷ sản sanghầu hết các quốc gia châu Âu, khu vực vốn chiếm 40% thị phần hầu như bị ngưngtrệ.

Khách hàng ít tiền

Khá nhiều doanh nghiệp cá tra chấpnhận hạ giá từ mức 3,2 – 3,3 USD xuống còn 2,8 – 2,9 USD/kg philê nhưng ít cógiao dịch thành công, vì khách hàng còn trả giá thấp hơn nữa. Ông Nguyễn VănKý, tổng giám đốc công ty Agifish An Giang, cho biết lúc này chỉ có những côngty có hợp đồng dài hạn thì tiếp tục giao hàng, số còn lại tuy vẫn duy trì sảnxuất nhưng chủ yếu để tạo công ăn việc làm, giữ chân công nhân và phải tồn kho.

Khủng hoảng kinh tế châu Âu làm hầuhết nhà nhập khẩu bị ảnh hưởng về dòng vốn, các ngân hàng thắt chặt tín dụng,nhiều doanh nghiệp lớn bị hạ thấp định mức vay, đối với doanh nghiệp thuộc tốpnhỏ hơn thì bị ngưng. Ông Trần Văn Lĩnh, giám đốc công ty thuỷ sản Thuận Phước,Đà Nẵng nói rằng đây đang là giai đoạn cực kỳ khó khăn. Các khách hàng lớn châuÂu đã thông báo với Thuận Phước rằng họ không còn nhận được các khoản vay, bảotrợ thanh toán từ ngân hàng. Còn nhà nhập khẩu nhỏ thì hầu như mất khả nănggiao dịch. “Ai ai cũng gửi email là gặp khó khăn về dòng tiền”, ông Lĩnh nóithêm.

Hiện nay, các doanh nghiệp thay vì lobán hàng lại phải rà soát lại công nợ, khách hàng và kiểm soát các điều khoảnhợp đồng chặt hơn. Trước đây, doanh nghiệp cho biết các giao dịch thường cócông nợ 30 – 45 ngày, thậm chí nhiều hợp đồng doanh nghiệp xuất khẩu để kháchhàng bán hết mới trả tiền. Còn bây giờ, quy định bắt buộc hợp đồng phải thanhtoán theo L/C, đặt cọc trước và hàng cập cảng thì nhà nhập khẩu phải chuyểntiền ngay. Ông Nguyễn Văn Ký còn cho hay, đã thực hiện biện pháp phân chiakhách hàng ra thành nhiều nhóm A, B, C… để đánh giá năng lực trả nợ, mức độ rủiro khi giao hàng cho họ. “Tất cả hợp đồng lúc này phải đặt cọc trước 20 – 30%tuỳ vào khách hàng ở nhóm nào. Hợp đồng cũng ghi rõ khi hàng cập cảng nhà nhậpkhẩu phải thanh toán hết đơn hàng”, ông nói.

Tổng thư ký hiệp hội Chế biến và xuấtkhẩu thuỷ sản Việt Nam (Vasep), ông Trương Đình Hoè cũng khẳng định có quánhiều rủi ro khi bán hàng sang châu Âu vào giai đoạn này. Cho đến nay, Vasepchưa nhận được phản ánh tình trạng khách hàng mất khả năng thanh toán, nhưng cókhá nhiều trường hợp chi trả không đúng hạn hợp đồng. “Phương thức mua bán bâygiờ đòi hỏi phải lấy tiền liền, và doanh nghiệp cần thận trọng lựa chọn kháchhàng”, ông Hoè khuyến cáo.

Trong nước khốn khó

Nhiều nhận định cho thấy thị trườngchâu Âu khó có khả năng hồi phục trước quý 1 năm sau. Doanh nghiệp xuất khẩucho biết, đồng euro tiếp tục mất giá nhanh trong vài tuần gần đây gây ra tâm lýhoang mang, bao trùm thị trường. Tình trạng này khiến cho các đơn hàng thuỷ sảnmua cách nay hai ba tháng thanh toán bằng đồng đôla, đến nay, nhà nhập khẩu dosợ đồng euro tiếp tục mất giá nên phải hạ giá để đẩy bán ra nhằm thu hồi vốn,càng khiến mặt bằng giá thuỷ sản trong khối này hạ thêm nữa.

Ảnh hưởng thị trường nhập khẩu đangtác động khá mạnh đến trong nước. Ngoại trừ giá tôm do mùa nghịch còn giữ ở mứccao, còn cá tra hiện đang lao dốc không phanh. Ngày 15.12, người nuôi chỉ cònbán giá cá loại một ở mức 25.500 đồng, thấp hơn gần 4.000 đồng so với cuốitháng 11.2011. Theo tính toán thì giá nguyên liệu như vậy vẫn còn cao so vớimức giá cá philê mà khách hàng trả. Qua khảo sát, hiện chỉ còn một số ít doanhnghiệp còn vốn tự có hoặc trong diện được ngân hàng giải ngân thì tiếp tục muacá sản xuất. Doanh nghiệp nào không còn khả năng thì buộc phải chọn giải phápcắt giảm tối đa công suất, thậm chí ngưng hoạt động vì lúc này người nuôi khôngbán cá chịu.

Theo thông tin từ doanh nghiệp, tháng12 là thời điểm nhạy cảm nhất trong năm đối với rất nhiều doanh nghiệp kinhdoanh thuỷ sản. Họ sẽ phải chạy vạy, có khi phải chấp nhận chịu lỗ, bán giáthấp để thu tiền về đáo hạn ngân hàng. Điều này thể hiện rất rõ trong khoảnghai tuần trở lại đây khi cá tra, tôm xuất khẩu giảm giá nhanh.

Giới doanh nghiệp thuỷ sản còn dự báosau tháng 12 này, chắc chắn sẽ xảy ra nhiều vụ đổ vỡ, phá sản. Theo ông DươngNgọc Minh, phó chủ tịch Vasep, năm 2012 ngành cá tra sẽ không còn hơn 120 doanhnghiệp xuất khẩu nữa, con số tồn tại dự báo sẽ rất thấp.

Nguồn: http://www.baocongthuong.com.vn